Biedt een extraparlementair kabinet uitkomst? ‘Niet heel onlogisch’
PVV, NSC, VVD en BBB schuiven dinsdag weer aan de onderhandelingstafel met informateur Ronald Plasterk. Een extraparlementair kabinet, zoals VVD-prominent Henk Kamp bepleit, zou zomaar een optie kunnen zijn, denkt parlementair journalist bij EW Magazine Eric Vrijsen. "De meeste VVD'ers zien ook wel dat als ze het niet doen en er komen nieuwe verkiezingen, ze een groot probleem hebben."
Informateur Plasterk moet voor eind januari de Tweede Kamer inlichten over de huidige stand van zaken. Welke opties liggen er op tafel voor een mogelijk kabinet? VVD-leider Dilan Yeşilgöz ziet een kabinetsdeelname met de PVV niet zitten en overweegt liever een gedoogconstructie. NSC-leider Pieter Omtzigt wil daarentegen liever niet zonder de VVD in een kabinet met de partij van Geert Wilders (PVV) stappen. Als het aan Henk Kamp ligt komt er een extraparlementair kabinet met de huidige vier onderhandelende partijen.
Het voordeel van een extraparlementair kabinet ten opzichte van een gewoon kabinet, is dat partijen als NSC en VVD kunnen besluiten enkel plannen te steunen die hen bevalt. "Op die extraparlementaire manier zou het dus kunnen dat zij een kabinet formeren waarvan ze zeggen: je krijgt het voordeel van de twijfel", vertelt Vrijsen in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Maar we gaan niet van tevoren al zeggen dát we jullie steunen."
Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en blijf op de hoogte!
Henk Kamp eigenlijk geen voorstander
Kamp is zelf geen groot voorstander van een samenwerking met de PVV. "Vorig jaar, toen de discussie over samenwerking met de PVV ontstond naar aanleiding van een interview dat ik met Ruben Brekelmans (Tweede Kamerlid voor de VVD, red.) had, waren Kamp en Ed Nijpels degenen binnen de VVD die zeiden dat ze dat niet moesten doen. Naderhand zijn ze er toch op doorgegaan en heeft het denk ik ook wel de verkiezingscampagne verpest."
Nu lijkt Kamp enigszins overstag te gaan. "De meeste VVD'ers zien ook wel dat als ze het niet doen, en er komen nieuwe verkiezingen en ze een groot probleem hebben."
'Creativiteit nodig'
Het is volgens Vrijsen geen onlogische zet. Kabinet Den Uyl (1973-1977) zat ook bijna de volledige kabinetstermijn uit in een extraparlementaire vorm. De basis voor het nieuwe kabinet "is dan een club ministers die zegt: wij gaan dat samen doen. Die komen dan wel uit die vier partijen, maar hebben niet een vaste relatie met die coalitiefracties".
Voormalig VVD-Kamerlid Han ten Broeke vindt het geen gek idee. "Je kan ook nog allerlei hybride vormen uitproberen, want het kabinet Den Uyl was destijds eerder een omgekeerde gedoogconstructie. Een aantal partijen voelden wel binding, anderen weer niet", vertelt hij. "Je zou zelfs nog aan een zakenkabinet kunnen denken, waarbij vanuit de Kamer initiatief wordt genomen om eerst een programma te schrijven en daar weer minister bij te zoeken. Ik zeg niet dat ik er voor ben, maar ik denk wel dat er wat creativiteit nodig is om ze bij elkaar te brengen."
Ten Broeke denkt dat een extraparlementair kabinet zinvol kan zijn voor bewindspersonen om meerderheden te vinden in de Tweede Kamer. "Die Kamer is versplinterd. Ik denk dat we er snel achterkomen dat er nog veel meer dealtjes achter de schermen moeten worden gemaakt, want er moeten eindeloos veel berekeningen worden gemaakt. Dus mensen moeten niet overdrijven wat er nodig is."
Aflevering gemist? Kijk Goedemorgen Nederland hier terug op NPO Start.
Toch een minderheidskabinet?
Een andere optie is een minderheidskabinet, zoals VVD-leider Yeşilgöz ziet zitten. Hierin vormen PVV, NSC en BBB de kern van het kabinet en worden ze gedoogd door de VVD-fractie vanuit de Kamer. Vrijsen ziet dit als 'een zwaktebod'. "Bij een minderheidskabinet heb je wel een regeerakkoord met een aantal fracties die geen meerderheid vormen. Bij een extraparlementair kabinet heb je dat ook niet, maar heb je wel een zekere basis in de Tweede Kamer."
Daar komt bij dat er de afgelopen jaren meermaals kritiek is geuit op dichtgetimmerde reageerakkoorden. Partijen in de Kamer zouden moeite hebben om plannen door het kabinet heen te krijgen. Een extraparlementair kabinet zou volgens Vrijsen kunnen zorgen voor "vernieuwing".
Vrijsen vertelt dat een extraparlementair kabinet geen regeerakkoord hoeft te hebben. "Dat kabinet moet ook zorgen dat voor elk voorstel een meerderheid in de Kamer is, anders worden die wetten niet aangenomen. Maar die hebben niet een vast contract met de coalitiefracties."
