Was bloedbad in Praag te voorkomen? ‘Moeilijk om eenlingen te detecteren’

Het gevoel van onveiligheid neemt in Europa verder toe na de schietpartij op de Karelsuniversiteit in Praag. Een 24-jarige oud-student van de universiteit schoot gisteren veertien mensen dood en verwondde 25 anderen, voordat hij zichzelf van het leven beroofde. Er is een dag van nationale rouw afgekondigd in Tsjechië.

"De dader had een connectie met de universiteit. We hebben ook gehoord dat hij toegang had tot meerdere vuurwapens en dat hij lid is geweest van een schuttersclub", zegt veiligheidsexpert Glenn Schoen in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Hij hield er vreemde ideeën op na, maar dat wordt door de politie nog uitgediept. Wat op zijn socialmediakanalen werd gevonden stemde in ieder geval niet gunstig."

Eerdere moorden

Schoen vertelt dat de schutter waarschijnlijk betrokken is geweest bij eerdere misdaden. "Een mogelijke dubbele moord vorige week en hij heeft waarschijnlijk zijn vader nét voor dit incident vermoord." De veiligheidsdeskundige refereert aan een dodelijke schietpartij in een bos in Klánovice, een plaats ten oosten van Praag. Een onbekende dader schoot een volwassen man en zijn twee maanden oude dochter dood. De politie heeft aanwijzingen gevonden die de schutter op de universiteit, David Kozák, linkt aan deze schietpartij.

Daarnaast zou hij zijn vader voor de schietpartij in Praag hebben vermoord. Nadat de politie lucht kreeg van zijn plan, namen ze een kijkje bij Kozák thuis, waar ze het lichaam van zijn vader ontdekten.

Waarschuwing politie

"De politie heeft een waarschuwing doorgegeven aan de universiteit om het gebouw te sluiten", aldus Schoen. "Maar de schutter heeft in een ander gebouw van de universiteit, de filosofie-faculteit, toegeslagen." Daar opende hij het vuur op studenten en medewerkers.

Tekst gaat verder onder de X:

'Patroon herhaalt zich'

De schutter was geen bekende van de politie en leefde onder de radar. "Dat zien we wel vaker", zegt Schoen. "Iemand die in zijn fantasiewereld zit, kan op zijn eigen manier radicaliseren. Niet naar terrorisme toe, maar wel richting extreem gedrag."

Schoen vertelt dat er tegenwoordig een "heel veld" van psychologie is waarin dit fenomeen wordt onderzocht. "Het is een dynamiek die we vaker zien. Het is een soort geestelijke zelfisolatie en deze mensen worden daardoor steeds gewelddadiger. Ze gebruiken het voorbeeld van andere mensen of aanslagen die we ook eerder in Amerika hebben gezien. Je ziet het patroon zich hier herhalen."

Signalen oppakken

De veiligheidsexpert zegt dat deze aanslagen technisch gezien altijd te voorkomen zijn, maar "alleen als er signalen worden opgepakt". "Dat is altijd maar de vraag. Zijn de signalen zichtbaar voor familie, vrienden of in dit geval bijvoorbeeld op de universiteit? En komen eventuele meldingen op hetzelfde punt binnen, zodat iemand het grotere plaatje kan zien?" Volgens Schoen is dat vaak niet het geval. "In het onderzoek wordt dan gezegd dat het signaal van tevoren duidelijk was."

"Het komt nooit samen en dat is vaak de grote uitdaging bij eenlingen, ook voor de Nederlandse autoriteiten", vervolgt Schoen. "Het is heel moeilijk om dit te detecteren."

Meer verbinding

"Je hebt een omgeving nodig die signalen oppikt, maar mensen die problemen hebben moet je ook meenemen", zegt demissionair vicepremier Karien van Gennip. Ze pleit ervoor dat er meer verbinding moet worden gezocht. "Er moet gevraagd worden hoe het echt met diegene gaat en wat er aan de hand is."

Veiligheidsexpert Schoen benadrukt het belang van sociaal optreden. "Hou elkaar vast en check elkaar of het goed gaat. Blijf dat vooral doen."

De politie gaat ervan uit dat Kozák alleen handelde en ze vermoeden dat er geen sprake is van een terroristisch motief. Volgens Tsjechische media behaalde Kozák vorig jaar zijn bachelordiploma aan de geschiedenisfaculteit. Hij zou zelfs een prijs hebben gewonnen voor zijn scriptie. Een klasgenoot omschrijft Kozák als rustig en introvert. "Niet iemand die veel plezier maakte."