Komt er op de valreep nieuw Europees migratiebeleid? ‘Kan verlichting bieden aan Ter Apel’

Europese leiders zitten midden in een vergadermarathon die moet leiden tot een doorbraak over nieuw asiel- en migratiebeleid. Na zeven jaar gesteggel kan er eindelijk een migratiepact gesloten worden, waarmee Brussel grip wil krijgen op de asielcrisis. Volgens EU-correspondent van De Telegraaf Alexander Bakker is het nu of nooit.

Tot nu toe zaten de onderhandelingen muurvast, maar in aanloop naar de Europese verkiezingen in juni volgend jaar is de druk "enorm toegenomen" om tot een akkoord te komen. De verwachting is dat partijen op de flanken zegevieren tijdens de stembusgang, waardoor onderhandelingen enkel ingewikkelder worden. "Door de samenstelling die er straks komt in het Europees Parlement, is de verwachting dat het nóg moeilijker wordt om er samen uit te komen", zegt Bakker in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Bovendien worden lidstaten onrustig, zegt de EU-correspondent. "Er wordt in Nederland zelfs gesproken over een opt-out, wat betekent dat je als lidstaat niet meer mee zou doen aan het migratiebeleid. Zo'n proces kan jaren duren, maar er komt een kans om het te regelen."

Ontvang jij al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en blijf op de hoogte!

"Omdat er gesproken wordt over uitbreiding van de Unie, met bijvoorbeeld Oekraïne en Moldavië, is een proces gestart om te kijken hoe de EU verbouwd kan worden. In zo'n proces zou je een opt-out kunnen regelen", zegt Bakker. Verschillende Nederlandse politieke partijen willen of overwegen een opt-out, zoals de PVV, VVD en JA21. NSC sluit een opt-out niet uit.

Flitsprocedures

Om te voorkomen dat landen afhaken, is strenger asiel- en migratiebeleid uit Brussel noodzakelijk. Eén van de onderdelen van het migratiepact zijn de zogeheten flitsprocedures aan de Europese buitengrenzen. Bakker: "Dat houdt in dat je bijvoorbeeld al in Italië, als mensen daar per bootje aankomen, gaat kijken wie uit landen komen waarvan mensen nauwelijks recht hebben op asiel. Dat zijn bijvoorbeeld Marokkanen en Tunesiërs."

Dat zijn de zogeheten veiligelanders. "Door deze mensen in Italië aan een flitsprocedure te onderwerpen, kun je daar al zeggen: u heeft geen recht op asiel, we sturen u terug naar Marokko of Tunesië." Dat is ook de achilleshiel van dit beleid, zegt Bakker.

Het migratiepact regelt de procedure en voorkomt dat mensen doorreizen naar aanmeldcentra in Europa, zoals die in Ter Apel. "Maar dan is er nog het vraagstuk van het terugsturen", zegt Bakker. "Slechts twintig procent van die veiligelanders in wordt op dit moment teruggestuurd. Daar moeten dus nog allerlei afspraken over worden gemaakt, zoals met Tunesië is gebeurd. Maar daarvan zien we na lange gesprekken nog weinig concrete resultaten."

Heb jij Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze aflevering nu hier terug via NPO Start.

Verdeelsleutel

Met het pact wordt ook een begin gemaakt aan een eerlijke verdeelsleutel voor migranten. Per jaar moeten 30.000 mensen over de unie worden herverdeeld. Onderhandelingen liepen daar eerder op stuk. Daar kunnen landen die hun bijdrage niet willen leveren, straks hun deel afkopen voor 20.000 euro per asielzoeker.

"De Europese Unie is één grote compromissenmachine", zegt Bakker. "Volgens huidige Europese regels, die totaal niet worden nageleefd, zou Nederland ook mensen mogen terugsturen naar Italië. Als mensen daar aankomen, horen ze daar in de asielprocedure te worden genomen. Maar Italië zegt: wij kunnen dat niet aan. Daar is de verdeelsleutel voor. Als de registratie lukt, wordt het voor Nederland makkelijker om mensen terug te sturen."

Ter Apel

Of het migratiepact de gewenste soelaas biedt, hangt dus sterk af van de uitvoering, zegt Bakker. "Mensen die worden tegengehouden aan de buitengrenzen, maar niet kunnen worden teruggestuurd, moeten na een paar weken het centrum verlaten. Dan heb je alsnog de kans dat mensen doorreizen naar andere landen. Maar als het wél werkt, zou het enorme verlichting kunnen bieden voor Ter Apel. Ook voor mensen in dat mooie Groningse dorp, want die overlastgevende asielzoekers zijn de veiligelanders."