33 procent van gerechtelijke dwalingen veroorzaakt door valse bekentenis

Uit een grootschalig onderzoek naar Europese gerechtelijke dwalingen blijkt dat bij 33 procent van de onderzochte zaken een valse bekentenis een rol speelt. “Als je maar lang genoeg verhoord wordt, ga je zelf twijfelen aan het verhaal”, zegt criminoloog Jasper van der Kemp in Het Misdaadbureau op NPO Radio 1.

Voor het eerst is in kaart gebracht hoeveel mensen onterecht hebben vastgezeten in Europa. Onderzoekers van de Universiteit Leiden en Maastricht tellen zeker 110 gerechtelijke dwalingen. Opgeteld hebben 113 mensen ruim 800 jaar onschuldig in de gevangenis gezeten. Eén derde van deze gevallen komt dus door een valse bekentenis.

Waarom leggen onschuldigen een valse bekentenis af?

Volgens Van der Kemp vragen mensen zich altijd af hoe het kan dat mensen een valse bekentenis afleggen. “Waarom zou je dat doen als je het niet gedaan hebt?” De criminoloog ziet dat er duidelijke oorzaken zijn waardoor dat wel gebeurt. “Vooral bij mensen die bijvoorbeeld gevoelig zijn voor suggestie. Als je maar lang genoeg verhoord wordt, ga je steeds meer twijfelen aan je eigen verhaal en wat je nu eigenlijk van de situatie weet.”

De criminoloog ziet dat deze verhoortechnieken dus kunnen leiden tot onzekerheid en valse bekentenissen bij onschuldige verdachten. “Ze dringen er steeds op aan dat jij het weet en dat je het moet vertellen. Of de politie zegt: ‘Als je het vertelt, krijg je rust en houden we op je de hele tijd vragen te stellen’. Dat zijn allemaal factoren die bijdragen aan dit soort risico’s. Daardoor kan opeens zo’n bekentenis ontstaan.”

Wil je meer weten over gerechtelijke dwalingen? Luister deze uitzending van Het Misdaadbureau dan nu terug als podcast. Tekst gaat hieronder verder.

Suggestieve vragen

Oud-advocaat Pieter van der Kruijs is niet verbaasd over het feit dat één derde van de gerechtelijke dwalingen door een valse bekentenis komt. “Je zit daar in een rotsituatie. Daar word je al labiel van. Je wordt lang ondervraagd en er worden suggestieve vragen gesteld. Bijvoorbeeld: ‘Als je bekent, doen we een goed woordje voor je’. Dat soort uitlatingen komen voorbij. Een verdachte kan dan denken: ‘Dan ben ik er maar vanaf’.”

BBB-Kamerlid Lilian Helder gaat door de zorgwekkende cijfers Kamervragen stellen aan het demissionaire kabinet om gerechtelijke dwalingen sneller bloot te leggen. Ze vindt de herzieningsvoorwaarden te streng en ze pleit voor een speciaal onderzoeksteam.

Lees ook:

‘Minstens 113 mensen onterecht veroordeeld in Europa, ruim 800 jaar onschuldig in de bak’

Door: Rick Hartkamp