Geert Wilders kiest heel bewust voor columnist Ronald Plasterk: ‘Hij pleit voor een rechts kabinet’

PVV-leider Geert Wilders heeft gekozen voor Ronald Plasterk als verkenner omdat de oud-minister voorstander is van een rechts kabinet. Dat zegt politiek commentator van het AD Hans van Soest in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Hij denkt dat Wilders Plasterk de voorkeur gaf na het lezen van zijn column. "Dat sluit ik niet uit."

Opnieuw komen dinsdag de beoogde fractievoorzitters van de nieuwe Tweede Kamer bij elkaar. Dat deden ze vrijdag al, maar na het vroegtijdige vertrek van PVV-verkenner Gom van Strien begint dat proces weer van voor af aan. Dinsdag zal, na het overleg tussen Kamervoorzitter Vera Bergkamp en de partijleiders, Plasterk worden aangesteld als verkenner.

"Ik had eigenlijk verwacht dat hij een VVD'er zou benoemen. Maar dit is ook weer niet heel onverwacht", zegt Van Soest over de keuze van Wilders voor Plasterk. "Roland Plasterk is columnist van De Telegraaf en weliswaar twee keer PvdA-minister geweest, maar in ongeveer iedere column laat hij wel zijn ongenoegen blijken over de PvdA, die volgens hem de band met de kiezer in Nederland is kwijtgeraakt."

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

"Plasterk heeft meermaals gezegd dat wat hem betreft de PVV en ook de SP veel beter weten wat in de samenleving speelt dan zijn oude partij", zegt Van Soest. "Hij heeft vorige week nog gepleit voor een rechts kabinet met PVV, VVD, BBB en NSC. Dat is precies wat Geert Wilders wil."

'Hij wordt niet voor niets gekozen'

Critici hoopten op een verkenner met afstand tot de politiek. Hoewel Plasterk, zoals Wilders al beloofde, inderdaad meer afstand heeft tot Den Haag dan actief senator Van Strien, zal zijn eigen commentaar van de afgelopen jaren mogelijk een probleem vormen. De oud-minister heeft sinds 2020 een column in De Telegraaf, waarin hij regelmatig fel van leer trekt tegen D66, zijn eigen PvdA en andere linkse partijen.

"Hij wordt niet voor niets uitgekozen door Geert Wilders", zegt Van Soest. "Wilders kiest Plasterk omdat hij weet dat Plasterk heel graag een rechts kabinet wil. Hij heeft niet bijvoorbeeld Jan Pronk aangesteld, die nog iets verder van de politiek staat. Dan was er waarschijnlijk geen advies gekomen om een rechts kabinet te onderzoeken."

Formeel moet Plasterk nog worden ingestemd door de fractievoorzitters van Tweede Kamer, maar dat is volgens Van Soest een formaliteit. "De deadline van Plasterk is nog hetzelfde als de deadline die Gom van Strien had. Hij moet binnen een week alle gesprekken voeren en op papier zetten."

Spanningen bij NSC en VVD

Van Soest denkt dat Plasterk geen eenvoudige taak wacht. VVD-leider Dilan Yeşilgöz heeft gezegd een kabinet met de PVV alleen te willen gedogen en NSC is verdeeld. "Bij NSC roepen ze voortdurend dat er geen meningsverschil is binnen de fractie. Als mensen dat blijven benadrukken, is er meestal wel onenigheid", zegt hij.

Heb jij Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze aflevering nu hier terug via NPO Start.

"Een aantal Kamerleden heeft openlijk gezegd dat ze niet met de PVV in een kabinet willen. Tegelijkertijd wil Pieter Omtzigt (NSC-leider, red.) in ieder geval heel graag praten met de PVV, om recht te doen aan de verkiezingsuitslag. Of dat dan ook leidt tot een rechts kabinet, moet nog blijken. Ik ben heel benieuwd wat hij tegen de verkenner gaat zeggen."

De opstelling van de VVD heeft Van Soest niet verrast. "We hebben deze openingszet in een formatie heel vaak gezien, zeker van zittende regeringspartijen die hebben verloren. Ze zeggen dan: jongens, ons past bescheidenheid. Google het eens en je ziet het heel vaak aan het begin van een formatie", zegt Van Soest. "Het heeft er nu mee te maken dat de VVD een goede uitgangspositie bij onderhandelingen wil hebben."

Wel "rommelt" het binnen de VVD, zegt hij. Partijleider Yeşilgöz gaat morgenavond in gesprek met kritische leden. "Ze moet uitleggen waarom ze alleen wil gedogen."

Opmerkelijk is dat Plasterk zélf de dag na de verkiezingen in zijn Telegraafcolumn schreef dat de formatie van een kabinet "niet enorm ingewikkeld" is en niet lang hoeft te duren. Dit was evenwel nog voordat VVD-leider Yeşilgöz aankondigde dat haar partij niet in een kabinet wil stappen.

Tekst gaat verder onder X.

Middenkabinet

Van Soest houdt er rekening mee dat er geen rechts kabinet komt, ondanks de verkiezingsoverwinning van de PVV. "Elke stem telt even zwaar. Het is niet zo dat de grootste partij, in dit geval de PVV, per se in een nieuw kabinet moet gaan zitten. Het is natuurlijk ondenkbaar dat er niet eens een poging wordt gedaan om een kabinet te vormen met PVV, dat zal heus wel gebeuren. Maar het niet gezegd dat dat lukt."

Ook een middenkabinet behoort tot de mogelijkheden, denkt hij. Het is heel goed mogelijk dat er een kabinet komt met bijvoorbeeld NSC, PvdA-GroenLinks, VDD en D66." Dat is niet ondemocratisch, stelt Van Soest. "Ook dat is een meerderheid, dus dat kan."