Grote zorgen bij demissionair minister Adema over blauwtong: ‘Schapenhouder kijkt machteloos toe’

Demissionair landbouwminister Piet Adema maakt zich grote zorgen over de uitbraak van blauwtong in Nederland. Het virus houdt huis onder schapen. “Gisteravond waren 600 bedrijven getroffen, ik denk dat we vandaag over de 700 gaan. Dit gaat richting de duizend getroffen bedrijven en misschien wel verder”, zegt Adema in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Blauwtong wordt verspreid door een klein vliegje, de zogeheten knut, en treft vooral schapen. Momenteel is er voor deze variant van blauwtong nog geen vaccin, en hoewel daar aan wordt gewerkt is het nog de vraag of vaccineren op afzienbare termijn lukt. Op dit moment overlijden zo’n duizend schapen per dag.

“Ik proef de machteloosheid bij schapenhouders en die voel ik zelf ook”, zegt Adema. “Een schapenhouder kan hier niets aan doen, het overkomt je.” Omdat het virus door de knut wordt verspreid en niet door schapen onderling wordt overgedragen, hebben ruimingen geen zin. “Een schapenhouder kijkt machteloos toe.”

Goedemorgen Nederland met Piet Adema gemist? Kijk deze of eerdere afleveringen nu hier terug, via NPO Start. 

Ook koeien krijgen de ziekte, maar gaan er minder vaak aan dood dan schapen. “Bij runderen gaat het nog. De melkproductie gaat naar beneden en je ziet dat de beesten zich niet goed voelen, maar ze komen er over het algemeen weer bovenop”, zegt Adema. “Voor schapen is het desastreus, vooral deze zware vorm van blauwtong. Tussen 2006 en 2008 was er ook een uitbraak, maar dat was een mildere vorm. Deze keer grijpt blauwtong echt om zich heen.”

Blauwtong zorgt niet alleen voor een blauwe tong bij de dieren, ze krijgen ook blaren in de mond, zegt Adema. “Het is niet om aan te zien. De dieren lijden verschrikkelijk.”

‘Voor de hele sector een enorme dreun’

Schapenfokker en bestuurslid van de LTO-vakgroep Schapenhouderij Erik van Norel vond deze ochtend een overleden schaap in zijn stal. “Ze heeft geen fijne tijd gehad. We waren al vijf, zes dagen met haar aan het dokteren. We hebben heel veel medicatie toegediend, van alles geprobeerd. Ze zat zwaar onder de pijnstillers, dus heel veel pijn heeft ze in die laatste fase niet gehad. Maar dit is heel droevig. Het was ook een schaap dat voor ons ook heel veel waarde had qua fokkerij.”

De schapenhouder vreest dat het overleden schaap niet het laatste slachtoffer is van blauwtong in zijn stal. “We gaan gewoon door met alle verzorging en medicatie, maar de kans dat andere schapen hetzelfde lot wacht is heel groot. Dat hebben we de afgelopen tijd wel gezien.”

Hoeveel Nederlandse schapen precies getroffen worden is nog onduidelijk, zegt demissionair minister Adema. “Ik was onlangs bij een schapenboer die 95 schapen had en 35 daarvan waren al gestorven, en nog een aantal schapen waren ziek. Ik denk dat je zomaar kan stellen dat dertig tot veertig procent van de schapen bij bedrijven overlijdt en misschien wordt het nog wel meer.”

De bewindsman spreekt van een “enorme dreun” voor de sector. “Daar komt bij: we zitten nu in het dekseizoen. Dat gebeurt nu ook niet. Dat betekent dat de schapenpopulatie volgend jaar nog veel lager zal zijn.” Op dit moment zijn er 850.000 schapen in Nederland.

Adema werkt aan komst vaccin

Ondertussen is er nog geen vaccin in Nederland. “De boer kan iets doen, dat is de dieren voor zonsondergang naar binnen brengen, want ’s avonds wordt de knut actiever, en ventilatoren ophangen in de stal, want de knut houdt niet van tocht. Maar dat is een pleister op de wond. Het is wachten op het vaccin”, erkent Adema. “Er wordt op dit moment door mijn ministerie met de farmaceuten heel hard gewerkt om tot een vaccin te komen.”

In Zuid-Afrika is een vaccin ontwikkeld dat goed zou werken tegen deze blauwtongvariant. Veeartsen en virologen roepen Adema op dat vaccin met een spoedprocedure in Nederland toe te laten. De demissionair minister is op de hoogte van het vaccin, reageert hij. “We zijn ermee bezig, maar het vaccin dat naar Nederland komt, moet veilig zijn. In de periode 2006 – 2008 hebben we een vaccin gehad, maar in dat vaccin zat een virusverwekker. Toen haalden we een nieuw type blauwtong in huis.”

Het ministerie van Adema onderzoekt nu of het vaccin uit Zuid-Afrika veilig genoeg is voor de Nederlandse markt. “Als dat zo is, kunnen we het vaccin via een versnelde procedure toelaten. We weten dat ook andere farmaceuten heel intensief bezig zijn om te werken aan een nieuw vaccin. Alles wordt op alles gezet.”

Compensatie

Getroffen schapenboeren krijgen geen compensatie voor hun dode dieren. Andere veeboeren, zoals pluimveehouders, hebben een solidariteitsfonds voor als vanwege vogelgriep bijvoorbeeld preventief moet worden geruimd. Maar in de schapensector bestaat zo’n fonds niet. “Deze sector heeft er bewust voor gekozen om geen dierengezondheidsfonds te bouwen, dus ze hebben ook min of meer het risico een beetje genomen”, zegt Adema.

“We gaan wel kijken met verzekeringsmaatschappijen als de brand over is, of we hier iets met verzekeringen kunnen doen”, zegt de demissionair landbouwminister. “Maar om nu te vragen om te verzekeren terwijl het huis in brand staat, werkt natuurlijk niet.”

Lees ook:

Ruim 500 boeren mochten uitbreiden van provincie, maar leven nu toch in grote onzekerheid

Door: Peter Visser