Hoogleraar waarschuwt voor scheuren in Westerse steun aan Oekraïne: veel meer geld kwijt als Rusland oorlog wint

Oekraïne kan op dit moment niet stoppen met vechten tegen Rusland. Dat zegt hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk, die waarschuwt voor scheuren die beginnen te ontstaan in de Westerse steun aan Kiev. Als Oekraïne de oorlog verliest, moeten Europese landen veel meer geld uitgeven aan de eigen defensie, zegt hij.

In Slowakije won de populistische partij Smer-SD gisteren de parlementsverkiezingen. Als de pro-Russische partijleider Robert Fico aan de macht komt, staat het land een stevige koerswijziging te wachten. Hij heeft aangekondigd te breken met het prowesterse beleid van de huidige regering en zegt te willen stoppen met de militaire steun aan buurland Oekraïne.

Ondertussen zei Polen deze week de wapenleveranties aan Oekraïne op te schorten, na ruzie met Kiev over de graanexport. Polen heeft de invoer net als Hongarije en Slowakije verboden om oneerlijke concurrentie te voorkomen, waarna de Oekraïense president Volodimir Zelenski sprak van "politiek theater" waar vooral Rusland van profiteerde. Die uitspraak maakte Polen - tot nu toe trouwe bondgenoot van Oekraïne - woedend. Inmiddels zou de ruzie zijn bijgelegd.

Ook buiten Europa worden er vaker vragen gesteld over de onvoorwaardelijke steun aan Kiev. Verschillende Republikeinen in de Verenigde Staten vinden dat Zelenski zo snel mogelijk om de tafel moet met zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin.

"Je ziet de steun overal eroderen", zegt De Wijk in WNL Op Zondag op NPO 1. "Maar als je vindt dat je minder steun moet gaan verlenen, dan moet je het eerlijke verhaal vertellen over de gevolgen. Als minder steun ertoe leidt dat Rusland de oorlog wint, dan hebben we een onmetelijk groot probleem. Je kan zeggen: we willen geen geld geven aan Oekraïne, maar dan ga je echt veel meer geld besteden aan de defensie van Europa. De defensiebudgetten moet je dan misschien wel verdrievoudigen."

Oorlog 'zit muurvast'

Volgens De Wijk is de oorlog vastgelopen. "Aan het begin van dit jaar werd verwacht dat Oekraïne dwars door de bezette gebieden zou rammen tot aan de Zee van Azov, om die roemruchte landbrug te doorbreken. Vervolgens zouden ze kunnen proberen om de Krim te annexeren, maar dat is niet gelukt. Van Rusland werd verwacht dat ze de hele Donbas in bezit zouden krijgen. Dat is ook niet gelukt."

WNL Op Zondag gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug, via NPO Start. Of klik hier en luister terug als podcast.

"Wat je moet constateren is dat beide partijen sinds het begin van dit jaar een paar honderd vierkante kilometer terrein hebben gewonnen en dat we duizenden doden verder zijn. De zaak zit muurvast", zegt De Wijk. Het conflict begint volgens de hoogleraar te ontaarden in een "soort totale oorlogsvoering", waarbij Rusland probeert Oekraïne te ontregelen door graanexporten en elektriciteitsvoorzieningen te vernietigen.

Zolang dat de status van de oorlog is, kan Zelenski niet plaatsnemen aan de onderhandelingstafel, zegt De Wijk. "En Rusland heeft totaal geen belang bij onderhandelingen. Rusland houdt van een behoorlijk conflict en heeft er heel veel baat bij om dit door te laten etteren."

'Als Rusland wint wordt het erg onaangenaam'

Het Westen moet Oekraïne daarom blijven steunen, beklemtoont De Wijk. "De Europeanen, de Europese Unie voorop, heeft geroepen: we moeten dit winnen. Ik hoor Ursula von der Leyen nog roepen: we have to destroy this war machine. Maar dat hoor je niet meer. De Amerikaanse president Joe Biden heeft in mei vorig jaar besloten: niet winnen, maar onderhandelen. Hij wil ervoor zorgen dat Zelenski een zo goed mogelijke positie krijgt aan de onderhandelingstafel. Krijgt hij die op dit moment? Nee, onmogelijk."

De Wijk waarschuwt: "Als Rusland succes boekt, hetzij door Oekraïne onder controle te krijgen, hetzij door een conflict te creëren dat niet meer kan worden opgelost, dan kan Rusland de boel laten escaleren en de-escaleren hoe het uitkomt." Dat zorgt ervoor dat het in Europa "buitengewoon onaangenaam" wordt. "Je moet je verdediging op orde brengen en houden, omdat je nooit weet of het conflict erger wordt."

De hoogleraar pleit voor het aanjagen van de Westerse wapenindustrie. "Het draagvlak moet je overeind houden, maar tegelijkertijd moet je ook zorgen dat je kan leveren. Onze industriële capaciteit is niet op orde. Als je niks kan leveren, heb je niets aan het steunen van Oekraïne."