Maker van Mocronado’s wil afrekenen met een eenzijdig beeld

Vanaf vrijdag 28 juli zendt Omroep WNL de documentaireserie Mocronado's over de eerste generatie gastarbeiders uit Marokko uit op NPO 2. Jalal Bouzamour, de maker van de serie, zegt tegen WNL dat hij vooral mensen hoopt te verbinden. "We moeten elkaar accepteren en dat kan alleen als je weet hoe iemands leven is gegaan, want dat zie je niet van de buitenkant."

Bouzamour komt zelf uit een gezin van een eerste generatie Marokkaanse gastarbeider. De documentairemaker merkte dat op een gegeven moment elke week een dodengebed werd gehouden voor een mocronado die was heengegaan. "Ik zag dat de vrienden van mijn vader aan het uitsterven waren", zegt hij. "Ik had zoiets van: deze verhalen moeten opgetekend worden, omdat ze in mijn ogen een onderdeel zijn van de Nederlandse geschiedenis."

In de serie spreekt Bouzamour met vijf gepensioneerde Marokkaanse gastarbeiders, mocronado's, die elk hun eigen unieke reis hebben gemaakt naar Nederland. Waar de een bewust zijn gezin achterliet met het idee ooit terug te keren, vertelde een ander nooit tegen zijn familie dat hij was vertrokken. Bouzamour herkent de ervaringen van zijn vader in die van de mannen. "De mocronado's die ik voor de serie heb gesproken zijn vol lof over Nederland. Hoe ze indertijd hier met open armen zijn ontvangen en dat iedereen bereidwillig was om ze wegwijs te maken."

De maker benadrukt vooral het vertrouwen dat de Nederlanders hadden in de gastarbeiders toen ze eind jaren 60 en begin jaren 70 naar Nederland werden gehaald. "Dat is nu totaal ondenkbaar."

Foto: Brahim Azamouri.

Harde werkers

De Marokkaanse gastarbeiders werden door de Nederlandse overheid naar Nederland gehaald om de werkloosheid aan te pakken. De vader van Bouzamour kwam halverwege de jaren 70 via Spanje naar Nederland om in Amsterdam-Zuid aan de slag te gaan als schoonmaker van bussen en trams. Later maakte hij grote kantoorpanden schoon. Een vergelijkbare ervaring van sommige mocronado's in de serie.

Terwijl de maker heel open kon zijn met zijn vader, merkt hij op dat dit niet vanzelfsprekend is binnen de Marokkaanse 'machocultuur'. Bouzamour verwacht met deze serie een inkijkje te kunnen bieden in het hoofd van de mocronado's die anders zo gesloten zijn. "In de Marokkaanse gemeenschap praat je niet over die pijnpunten, je bent daar niet heel erg open over en je stelt je niet kwetsbaar op, want je bent wel de man des huizes. Een vaderfiguur die sterk moet zijn."

Bouzamour is met de mannen in de serie omgegaan alsof het zijn vaders waren. "Er was voor mij geen barrière, die wilde ik juist doorbreken. Alle vragen over de liefde, de misère, hun pijnpunten, die zitten ook in de serie. En dat maakt het in mijn ogen een heel bijzondere reeks."

Toen de mocronado's elkaar voor het eerst ontmoetten was het meteen "ouwe-jongens-krentenbrood", zegt hij. "Dat is wel iets typisch Marokkaans. Ook al ken je elkaar niet, je voelt elkaar. Er is meteen een klik. Die oude verhalen kwamen weer boven tafel. Het was meteen broederlijk."

Afrekenen met eenzijdig beeld

De documentairemaker stoort zich met name aan het eenzijdige beeld dat velen hebben over deze generatie gastarbeiders. "Deze mannen ken je natuurlijk alleen uit het straatbeeld. Niemand stelt ze een vraag en niemand kijkt verder dan hun djellaba, hun baard en dat het waarschijnlijk moslims zijn. Ik wil verder kijken dan dat. Ik wil ze gewoon heel graag neerzetten als mensen, als de gewone man." Bouzamour benadrukt dat deze generatie een kleurrijk pallet is van de Marokkaanse cultuur in Nederland.

Hij merkt op dat er ook sprake is van een generatiekloof. "Het is heel anders dan als je in het leven staat met het idee om 'eventjes naar Europa' te gaan om geld binnen te harken en dan terug te gaan naar Marokko, om vervolgens te beseffen dat je nooit meer teruggaat. Je houdt je vast aan alle Marokkaanse tradities, normen en waarden." De derde generatie spreekt volgens hem bijna geen Arabisch. "Die voelen zich veel meer Nederlands. Dat vind ik soms wel jammer en dat zeggen die mannen ook: zolang we onze kinderen en kleinkinderen blijven zien als alleen Marokkanen, zal je die problemen ook wel houden. Want het zijn Nederlanders, maar wel van Marokkaanse afkomst."

Foto: Jalal Bouzamour.

Bouzamour wil met de serie vooral mensen verbinden. "We moeten elkaar accepteren en dat kan alleen als je weet hoe iemands leven is gegaan, want dat zie je niet van de buitenkant", zegt hij. De gastarbeiders van toen zijn nooit helemaal goed geïntegreerd in Nederland. "Ze wisten ook niet beter, ze zijn niet gemotiveerd om de taal te leren door de Nederlandse overheid. Dat was niet het uitgangspunt, dat wílde Nederland niet. Het waren 'gastarbeiders', pas later dacht iedereen: ze gaan niet weg. Integratie moet vice versa komen, het moet van beide kanten komen." De maker hoopt dat de kentering nu eindelijk zal plaatsvinden.

Zijn vader trots maken

De broze gezondheid van zijn vader maakte het dat hij in februari jongstleden overleed, terwijl de opnames nog volop in gang waren. Bouzamour vertelt: "Die dag waar je bang voor was, dat vond ik ook gewoon heel heftig. Dat is waarom ik júist deze serie wilde maken. Hij was mijn motivatie en de kracht achter deze serie." De maker heeft het er nog steeds zwaar mee. "Dat hij nooit het eindresultaat heeft kunnen zien vind ik moeilijk. Hij was altijd iemand die heel trots op mij was en mij hierin steunde."

Van zijn vader heeft hij de veerkracht overgenomen die bij alle mocronado's terug te zien is. "Vooral leren doorgaan. Hoe klein iets ook is, dat je het vanuit je hart doet."

In de nieuwe televisieserie Mocronado’s van Omroep WNL blikt een groep van vijf Marokkaanse mannen terug op hun werkzame leven en beschouwen ze het leven van nu; als pensionado in een land waar ze eigenlijk alleen ‘te gast’ zouden zijn. Benieuwd naar de zesdelige serie Mocronado's? Kijk dan vanaf vrijdag 28 juli om 20.25 uur naar NPO 2. Of kijk de aflevering later terug via NPO Start.