Inspectie: Pompekliniek miste risico’s en signalen ontsnapte tbs’ers
De Pompekliniek is "onvoldoende scherp" op veiligheid, concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid (JenV) in een snoeihard onderzoeksrapport naar de ontsnapping van twee tbs'ers in juni vorig jaar. Er waren voldoende signalen dat de twee tbs'ers een groot risico vormden, maar de kliniek onderkende die onvoldoende. Bovendien hield de kliniek niet genoeg toezicht op de twee mannen en werden hun vrijheden onvoldoende beperkt.
De veiligheid was bovendien ondergeschikt aan de zorg, stelt de Inspectie. "Zowel de forensische scherpte (alertheid op mogelijke risico’s) en de materiële beveiliging (zoals hekken) was niet op orde", concludeert de Inspectie. De Pompekliniek heeft daarnaast onvoldoende geleerd van ontsnappingen van tbs'ers in 2017 en 2019.
Ontsnapte tbs'ers
Uit de voorgeschiedenis van de twee tbs'ers blijkt dat ze zich in andere inrichtingen aan hun behandeling onttrokken. Ze kwamen onder meer te laat terug van verlof, liepen weg van hun begeleider en hielden zich niet aan afspraken. Apart van elkaar pleegden ze tijdens eerder verlof een delict waarvoor ze tbs kregen opgelegd. De kliniek sloeg hier niet op aan en hield de twee niet extra goed in de gaten.
De twee mannen konden daardoor veel contact hebben met familie en vrienden, zowel telefonisch als tijdens bezoek in de kliniek, zonder dat de kliniek daar zicht op had. "Zorgelijk", vindt de Inspectie JenV. Een van de mannen belde in de twee maanden voor zijn ontsnapping duizenden keren naar buiten, de andere man een paar honderd keer. "De kliniek lette niet op de inhoud van die gesprekken, noch op die van telefoontjes die voor hen binnenkwamen." Zonder controle door de beveiligingsmedewerkers werden de telefoontjes doorgezet.
'Had aanleiding moeten zijn voor meer alertheid'
In diezelfde periode deden de mannen steeds amicaler naar het personeel toe. "Dat had aanleiding moeten zijn voor nog meer alertheid, omdat de patiënten eerder - tijdens hun verblijf in andere inrichtingen - ook vaak voorbeeldig waren in hun contact met het personeel, terwijl zij zich tegelijkertijd onttrokken aan hun behandeling", stelt een uiterst kritische inspectie.
De tbs'ers ontsnapten op 21 juni vorig jaar. De twee klommen over drie hekken op het terrein van de kliniek, terwijl een handlanger een gat maakte in het buitenste hek. Er ging een alarm af. Circa 40 seconden daarna stonden de tbs’ers buiten en reden ze met hun handlanger in een vluchtauto weg. De twee, Sherwin W. en Luciano D. zijn inmiddels opgepakt. D. werd na negen dagen in Den Haag aangehouden. W. werd in februari in Spanje opgepakt.
Reactie minister Weerwind
Minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) stelt onafhankelijke experts in de Pompekliniek aan. Zij gaan het Forensisch Psychiatrische Centrum (FBC) extra op de huid zitten om de noodzakelijke, nieuwe verbeteringen door te voeren. Weerwind nam dit besluit als reactie op het kritische rapport Inspectie JenV. "De ontvluchting uit zo’n hoog beveiligde kliniek is onaanvaardbaar", zegt de minister.
Dat de Pompekliniek volgens JenV te weinig heeft geleerd van het verleden noemt Weerwind een "harde boodschap". Die sterkt hem wel in zijn ambitie "te blijven werken aan een sector die leert van incidenten en blijvend inzet op verbeteringen", schrijft Weerwind aan de Tweede Kamer. "Leren gaat niet vanzelf en is nooit klaar. Het vereist kritische zelfreflectie, een open houding en ruimte voor tegenspraak."
De directie hoeft niet op te stappen, maar de externen kunnen onder meer gevraagd en ongevraagd kritiek geven op de verbeteringen. De kliniek heeft beloofd volledig mee te werken, laat de minister weten. De deskundigen krijgen toegang tot de kliniek, kunnen met medewerkers praten en documentatie opvragen.
Nieuw hekwerk
De Pompestichting, waar de kliniek onder valt, heeft inmiddels een nieuw hekwerk neergezet. Daarmee staat er rondom de kliniek een dubbele schil van vijf meter hoog. Daarnaast wordt nieuwe techniek geïnstalleerd om het toezicht te verbeteren en wordt er verbouwd zodat beveiligers beter toezicht op het terrein krijgen. Ook wordt de toegangscontrole voor het buitenterrein aangepast.
Na een jaar bekijkt Weerwind of het nodig is de deskundigen langer in te zetten. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) stelt op verzoek van de minister de onafhankelijke experts aan. De Kamer wordt voor volgend jaar zomer geïnformeerd over de resultaten van de extra maatregelen.