Zwaar debat voor coalitie, oppositie wil weten wat kabinet van plan is

De coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie wacht een zwaar Kamerdebat over de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen, denkt parlementair journalist van WNL Marieke Smits. “Het is een tijd waarin een ongeluk in een klein hoekje zit.”

Na de grote verkiezingswinst van de BoerBurgerBeweging (BBB) beraadden de partijen zich hoe het nu verder moet, niet alleen op het stikstofdossier maar ook als het gaat om algemene onvrede in het land. De coalitiepartijen lezen in de winst van BBB ook een afrekening voor de gebrekkige afhandeling van het toeslagenschandaal en de aardbevingsschade in Groningen. Maar na een week vol crisisoverleggen blijft de coalitie verdeeld, met name als het gaat om stikstof, en is de vraag hoe nu verder niet beantwoord.

Volgens Smits hebben de coalitiepartijen er baat bij om “elkaar vast te houden”. Ze hebben “de pauzeknop” ingedrukt op stikstof. “Het is zaak om het in ieder geval vol te houden tot de provincies met iets komen”, zegt Smits in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Maar “tijdens het 1-aprildebat twee jaar geleden hebben we gezien dat het sentiment zomaar kan draaien”, zegt ze.

Smits verwacht dat “de temperatuur van de coalitie” wordt gemeten. “We hebben gezien dat er meerdere crisisberaden zijn geweest afgelopen weken. Dat het er niet helemaal goed voor staat binnen de coalitie, weten we nu wel. De oppositie heeft vooral veel te vragen en te vinden.”

Het CDA wil het coalitieakkoord openbreken en 2035 als deadline voor de stikstofdoelen hanteren, terwijl het kabinet nu nog 2030 wil. Maar daar wil de partij pas over onderhandelen nadat de provinciale besturen zijn gevormd. Rutte zei de stikstofaanpak juist te willen versnellen, zonder te zeggen hoe. Ook konden de partijleiders van de vier coalitiepartijen vrijdag niet duidelijk maken hoe ze precies beterschap laten zien in dossiers als de toeslagenaffaire of de Groningse aardbevingen. Des te groter was de verwarring dan ook, na het ‘akkoord’ van de coalitie.

Coalitie één blok?

De oppositie zal tijdens het debat proberen een wig te drijven tussen de partijen en zo het kabinet van premier Mark Rutte verder onder druk zetten. Smits denkt dat de oppositie op één lijn zit in de kritiek op de handelswijze van de coalitie. “Ze hebben niet helder wat het kabinet van plan is om te doen in het maken van beleid en hoe ze de grote dossiers willen oplossen. Ze kunnen het Rutte en de vicepremiers wellicht echt een keer lastig maken.”

De coalitiepartijen hebben zich nog niet ingeschreven op de sprekerslijst voor het debat. Het is daarom nog onduidelijk wanneer zij aan het woord komen. Smits: “Je kan zeggen: het is toeval, maar dat is het zeker niet. Het kan een strategisch besluit zijn, zodat ze bijvoorbeeld wat meer naar het einde van de avond worden geduwd en de oppositie dan moegestreden is. Of misschien hopen ze na het Achtuurjournaal te komen.”

Eerder probeerde de coalitie al het debat tegen te houden. “Ze staan er niet heel lekker op”, zegt Smits. “Voor de beeldvorming is dit niet heel handig.”

Tekst gaat verder onder tweet.

Wordt saai morgen. Geen ⁦@christenunie⁩ geen ⁦@cdavandaag⁩ geen @D66 geen ⁦@VVD⁩. #stiksofdebat pic.twitter.com/rsNDqCp8N9

— Farid Azarkan (@F_azarkan) April 3, 2023

Volgens Smits staan de spotlights vandaag gericht op premier Mark Rutte en de vicepremiers, maar ook op de fractievoorzitters van de oppositiepartijen, die ook het woord voeren tijdens het debat. “Dat wordt nog wel spannend, want zij moeten het standpunt van hun partij uitdragen. Maar de partijen blijven tegenstrijdig in hun standpunten op stikstof.”

Treinongeluk

Smits verwacht dat verschillende bewindspersonen en Kamerleden vandaag reageren op het treinongeluk vlakbij treinstation Voorschoten. Daarbij kwam één persoon om het leven, negentien mensen moesten naar het ziekenhuis. “Het is vandaag druk in de Kamer, vanwege het debat, stemmingen en het vragenuurtje. Er zal op meerdere momenten aandacht voor het ongeluk worden gevraagd.”

Het debat begint aan het einde van de middag, na het vragenuurtje en de stemmingen. Naar verwachting zal de Kamer tot in de nacht debatteren.

Lees ook: 

Kabinetscrisis voorlopig van de baan: uitstel van executie of is er een vorm van toenadering denkbaar?

Door: Peter Visser