Wie draait op voor de kosten van het klimaatbeleid? ‘Burgers willen rechtvaardige verdeling’

Het kabinet denkt onvoldoende na over wie de klimaatkosten voor zijn rekening moet nemen. Zonder een eerlijke verdeling, verdwijnt het draagvlak bij de samenleving om mee te werken aan het klimaatbeleid. Die conclusie trekken adviseurs van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in een rapport, dat in handen is van De Telegraaf.

Het rapport van de WRR wordt vandaag gepresenteerd aan ministers Rob Jetten (Economische Zaken en Klimaat) en Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat). Hierin zullen de bewindslieden worden geconfronteerd met de vraag waarom er achteraf over een rechtvaardige verdeling in het klimaatbeleid wordt gesproken. "Pas nadat er een debat of ophef ontstaat", staat in het rapport.

Hanke Bruins Slot, minister van Binnenlandse Zaken, zegt tegen Goedemorgen Nederland niet doof te zijn voor het probleem rond de eerlijke verdeling. "Het is een belangrijke vraag, want het houdt mensen thuis bezig. Er moet duidelijkheid in komen en als wij dat beter kunnen doen, dan dienen wij dat als kabinet op te pakken", aldus de minister.

Burgers willen eerlijke verdeling

De plannen die op tafel liggen om te verduurzamen zien er mooi uit, met de verplichte hybride warmtepomp vanaf 2026 (als een cv-ketel vervangen moet worden), zonnepanelen of het isoleren van huizen. Maar die verbouwingen kosten handen vol met geld, wat tot veel zorgen leidt bij burgers. Een eerlijke verdeling van de kosten is een belangrijk punt, blijkt uit het WRR-onderzoek. Sterker nog, een eerlijke kostenverdeling weegt zwaarder dan een optimaal werkend klimaatbeleid.

WRR zette I&O Research aan het werk en gaf het onderzoeksteam de vraag mee hoe Nederlanders tegen het klimaatbeleid aankijken. Het resultaat was dat een kleine minderheid (48 procent) vindt dat de huidige kosten niet eerlijk verdeeld zijn. Slechts 16 procent vindt van wel. Uit het onderzoek van I&O Research blijkt ook vooral dat er bij lageropgeleiden veel onbegrip is. Bij hen heerst het gevoel dat bedrijven te makkelijk wegkomen met de vervuiling die zij veroorzaken, terwijl de burger zelf bij vervuiling hard moet boeten. "Er is weinig vertrouwen dat dit gaat veranderen", concludeert I&O Research.

Met andere woorden: het draagvlak voor het klimaatbeleid staat op losse schroeven. VVD-Kamerlid Pim van Strien, ook te gast in de studio, reageert op het veranderende draagvlak. "Het is cruciaal dat de kosten daar landen waar zij moeten landen. Dat is cruciaal voor het draagvlak wil je iedereen in die enorme transitie-opgave meekrijgen. Dan moeten zij ook het gevoel hebben dat dit op een rechtvaardige manier gebeurt."

Subsidies

Mensen die hun huis verduurzamen kunnen een beroep doen op een aantal subsidies. Het probleem is echter dat dit geld niet altijd op de juiste plek terechtkomt, zegt WRR-onderzoeker Gijsbert Werner tegen De Telegraaf.

Dat heeft ermee te maken dat mensen zelf moeten investeren in hun verduurzaming en pas achteraf een deel van het geld terugkrijgen middels die subsidies. "Zo bereik je vooral mensen die financiële ruimte hebben om deze investeringen zelf te doen", zegt Werner. De onderzoeker opteert om te beginnen bij de mensen die in de tochtigste huizen wonen. "Daar bereik je ook het grootste rendement."