Wel of geen Leopard-tanks voor Oekraïne? De tijd dringt, waarschuwt defensie-expert

Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg heeft in Berlijn opnieuw aangedrongen op Duitse toestemming voor het leveren van Leopard-tanks aan Oekraïne. Dat denkt defensie-expert van denktank HCSS Peter Wijninga. Stoltenberg ontmoette vandaag de nieuwe Duitse minister van Defensie, Boris Pistorius.

Het is nog altijd niet helemaal zeker of Duitsland toestemming gaat geven voor de levering van Leopard-tanks door de bondgenoten van Oekraïne. Polen en Finland hebben al gezegd Kiev met die tank te willen ondersteunen, maar vanwege Europese wetgeving moet producent Berlijn eerst groen licht geven.

Pistorius zei vrijdag, na een bijeenkomst van Oekraïense bondgenoten op de Amerikaanse vliegbasis Ramstein in Duitsland, dat Berlijn er geen moeite mee heeft dat andere landen die de Leopard hebben, Oekraïense militairen gaan opleiden. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock zei twee dagen later dat Duitsland niet in de weg wil staan voor levering van de krachtige aanvalswapens als daar verzoeken voor komen.

Inmiddels heeft Polen Berlijn officieel verzocht de in Duitsland gefabriceerde tanks te mogen leveren aan Oekraïne, maar een antwoord werd nog niet gegeven.

Het onderwerp stond daarom vandaag opnieuw bovenaan op de agenda tijdens de ontmoeting van Stoltenberg en Pistorius, zegt Wijninga in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Op een persconferentie na de ontmoeting zei Pistorius dat Duitsland Oekraïne wil helpen om de oorlog tegen Rusland te winnen, maar dat een besluit over de tank nog moet worden genomen. Volgens Wijninga is het, ondanks de woorden van Pistorius en Baerbock “nog altijd moeilijk te zeggen welke kant het opgaat in Duitsland”.

Hij waarschuwt dat een Russisch offensief op handen is en dat de tijd begint te dringen.

Duitsland niet oorlogszuchtig

De terughoudendheid van Duitsland kan niet los worden gezien van het Duitse oorlogsverleden, zegt Wijninga. “De Duitsers hebben een pacifistische houding ontwikkeld in de decennia na de Tweede Wereldoorlog. Ze willen geen oorlogszuchtig land meer zijn. Mensen en militairen zijn zo opgevoed. Die terughoudendheid zit bijna in hun genen.”

Binnen de Duitse coalitie zijn Die Grünen vóór het geven van toestemming voor het leveren van de Leopard-tank aan Oekraïne. Bij de Sozialdemokratische Partei Deutschlands van bondskanselier Olaf Scholz is de verdeeldheid nog groot. “Ook de angst voor verdere escalatie is een onderdeel van de discussie.”

Tot nu toe voorzien Westerse landen Oekraïne van defensieve wapens. De tank is een offensief wapen. Wijninga: “Vanwege het verleden wil Duitsland niet degene zijn die hier besluit een offensief wapen te leveren, terwijl Kiev duidelijk vist naar de kans op een offensief. Duitsland vreest voor alleingang“, de angst om (hoofd)verantwoordelijk te zijn voor escalatie in het conflict.

Wanneer Berlijn de seinen op groen zet is Duitsland daar “indirect verantwoordelijk voor”, zegt de defensie-expert. Daar komt bij dat als Duitsland toestemming geeft aan andere landen om de Leopard-tank te leveren, Duitse fabrieken ook moeten bijdragen aan de logistieke ondersteuning en het onderhouden van de leveringen, zegt hij.

‘Impliciet toestemming’

Wel gaf Baerbock met haar woorden zondag “impliciet toestemming” aan Polen om tanks aan Oekraïne te leveren, zegt Wijninga. “Het grappige is dat Polen op dat moment nog geen formeel verzoek had gedaan om die tanks te mogen leveren. Maar er moet een officieel antwoord komen, anders gebeurt het niet.”

Dat er zo wordt gekeken naar de Leopard (2)-tanks, komt doordat nu eenmaal veel lidstaten van de Europese Unie die tank in het verleden van Duitsland hebben gekocht en daarom geen andere tank hebben om te leveren. Volgens Wijninga is de Leopard ook één van de beste tanks die in Europa wordt gemaakt.

“Andere tanks zijn wel vergelijkbaar, zoals de Britse Challenger. Maar in Europa heeft men vooral Leopards, in totaal zijn er zo’n 2300 verkocht.” Maar het leveren van tanks ligt ook in andere Westerse landen gevoelig. “Het is een soort barrière. Als je dit doet is Oekraïne in staat Rusland flink aan te pakken.” De vrees is dat Moskou dat ziet als een onaanvaardbare stap van het Westen.

Russisch offensief

Maar de tijd dringt. Volgens Wijninga zijn er “veel signalen” dat Rusland bezig is met het treffen van voorbereidingen op een nieuw offensief, die in het voorjaar zou moeten plaatsvinden. Eerder zei hij dat Rusland mogelijk tot wel 700.000 nieuwe manschappen wil inzetten.

“Er is veel beweging en Poetin heeft decreten ondertekend die duiden op het hervatten van de mobilisatie van reservisten. De Russische minister van Defensie, Sergej Sjojgoe, heeft in een speech aangegeven dat hij meer divisies nodig heeft. Ook de herschikking van de Russische militaire top, anderhalve week geleden, duidt op een nieuw offensief.”

Hij gaat verder: “Men richt zich duidelijk op een soort beslissing in 2023. De lente en de zomer zijn daar het beste tijdstip voor. Oekraïne heeft nu het initiatief redelijk in handen. Als ze dat niet uit handen willen geven, moeten ze dat Russische initiatief voor zijn. Daar komt de urgentie wat betreft de Leopard vandaan.”

Kan Oekraïne zonder Leopard?

Als Duitsland toestemming geeft, gaan er samen met de 18 tanks die Groot-Brittannië heeft toegezegd zo’n 80 Westerse tanks naar Oekraïne, beduidend minder dan de 300 waar de Oekraïense president Volodimir Zelenski om vroeg. Wijninga: “Ze moeten ze zorgvuldig en gepland inzetten, in combinatie met infanterie en de moderne Westerse artillerie.”

Of Oekraïne kan zónder Westerse tanks, is volgens deskundige van HCSS moeilijk te zeggen. “Ze hebben natuurlijk al honderden tanks. Maar dat zijn voor een belangrijk deel oude Russische tanks. Deel gemoderniseerd, deels ook niet. In ieder geval wordt het steeds meer een allegaartje. En alles moet ook worden onderhouden en voorzien van brandstof.”

“Maar als Oekraïne echt een beslissing wil afdwingen, hebben ze die Westerse tanks echt nodig”, besluit Wijninga.

Lees ook: 

Defensie-expert: Rusland trommelt 700.000 nieuwe troepen op, groot offensief lijkt aanstaande

Door: Peter Visser