Arbeidsmarktprofessor: Als we nu niets doen, kan personeelstekort dertig jaar duren

Het kan wel dertig jaar duren voordat het gigantische personeelstekort zichzelf oplost. Dat zegt arbeidsmarktprofessor Irmgard Borghouts in Stand van Nederland: Generatie Next. Daarom is er volgens haar “een plan zo groot als de deltawerken” nodig om dit op te lossen. “We moeten aan verschillende knoppen draaien.”

De arbeidsmarkt is krapper dan ooit, maar dat dit zou gebeuren is geen verrassing, zegt Borghouts. “We weten over de vergrijzing en ontgroening. Voor de pandemie waren er al tekorten, en we hebben nu zo’n record aan vacatures: 133 op 100 werkzoekenden.” Daarmee refereert de arbeidsmarktprofessor aan cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over het eerste kwartaal van 2022. “En dat is een heel groot probleem, omdat het iedereen in de samenleving raakt.” Zo is nu al te merken dat de NS niet rijdt en vluchten op Schiphol worden geannuleerd. Dat is vervelend, maar het tekort kan zich uitbreiden naar cruciale sectoren, zoals de zorg.

Gratis kinderopvang?

Dat millennials liefhebber zijn in deeltijdwerken lost het probleem zeker ook niet op. Als er nagedacht wordt over oplossingen, wordt gratis kinderopvang dan ook vaak geopperd. Dat zou jonge ouders kunnen ontlasten. “Maar aan de andere kant zijn er in de kinderopvang ook grote tekorten, dus daar heb je ook weer personeel voor nodig”, zegt Borghouts . “En zullen millennials daar ook echt voor kiezen, of verdwijnt er dan een oppasdag van opa of oma?”

Wel valt er volgens Borghouts te denken aan robotisering en automatisering. Bedrijven moeten goed kijken naar hun werkproces. “Hoe kun je dingen alles organiseren? Ook passend bij de mensen, wat zij kunnen en willen en op wat voor manier mensen willen doorgroeien binnen de organisaties.”

Uiteraard is loon erg belangrijk. “Er zijn ook ideeën als voltijdsbeloningen”, zegt Borghouts erover. “Maar het is vooral zaak dat je mensen binnen je bedrijf en organisatie houdt, en dan gaat het veel meer om goed werkgeverschap.”

Ook ouderen kunnen weer aan het werk

Verder moet er niet alléén naar de millennials gekeken worden als het gaat om het invullen van de openstaande vacatures. “Er zijn ook veel ouderen die op dit moment niet werken, en dat wel zouden willen.” Om gepensioneerden aan het werk te houden moeten werkgevers het aantrekkelijk maken voor hen te werken, legt ze uit. “Er zijn ouderen die wat willen doen, maar niet in het tempo of in de frequentie dan ze gewend zijn.” Bovendien moet het ook financieel wat opleveren: voor veel ouderen is het nu rendabeler om een pensioen te ontvangen dan om te werken.

In Nederland vallen bovendien 1,1 miljoen mensen onder het zogenoemde ‘onbenut arbeidspotentieel’. “Daar ligt een kans om deze mensen aan het werk te helpen.”

En dan is er nog een beladen oplossing: arbeidsmigratie. “Dat horen we ook vaker”, zegt Borghouts . “Maar dat ligt politiek gevoelig.” Bovendien werkt dat een ander bestaand probleem in de hand: het woningtekort. “En kunnen we deze mensen wel fatsoenlijk werk aanbieden?”

Het piept en kraakt op de arbeidsmarkt en volgens experts is het einde van de problemen nog lang niet in zicht. Moet generatie next langer, harder en meer gaan werken om onze hoge levensstandaard te kunnen behouden? Millennial Jill Bleiksloot zocht het uit voor Stand van Nederland: Generatie Next.

Kijk donderdag om 21.05 naar deze aflevering op NPO 2. Oude afleveringen zie je hier, op NPO Start.

Door: Marinka Wagemans