Zorgt stikstofcrisis voor verdeeldheid binnen VVD-fractie? ‘Kan me flinke discussie voorstellen’

Het stikstofbeleid van het kabinet kan tot verdeeldheid leiden binnen de fractie van coalitiepartij VVD. Dat denkt parlementair verslaggever van WNL Marieke Smits. “Je zag al de tweedeling op het congres, maar ik kan me voorstellen dat er binnen de fractie ook een flinke discussie wordt gevoerd”, aldus Smits in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Een kleine meerderheid van de VVD-leden (51 procent) stemde zaterdag op het partijcongres voor een motie tegen het beleid van hun eigen minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof). Daarin werd de Tweede Kamerfractie van de liberalen opgeroepen tegen het huidige kabinetsplan te stemmen.

VVD-leider en premier Mark Rutte zei de motie te zien als een oproep om in gesprek te gaan. “Daarover waren leden teleurgesteld”, zegt Smits. Maar de motie “kan wel betekenen dat de VVD-fractie moet laten zien dat ze ermee aan de slag gaan”. Ze vraagt zich af of de partijfractie zich achter het beleid van Van der Wal blijft scharen. “Misschien zeggen leden dat ze het beleid willen aanpassen, omdat ze zien wat het losmaakt in de samenleving.”

Het dossier “kan voor gedoe zorgen binnen de fractie”, aldus Smits.

Kabinet ‘kan niet anders’

VVD-minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) liet na afloop van het congres weten haar stikstofplan niet aan te passen, ondanks nu een nipte meerderheid van de leden het plan te ver vindt gaan. Het is straks aan de Tweede Kamer om via het debat over het kabinetsplan eventuele aanpassingen af te dwingen, vindt de minister.

In grote delen van het land moet de stikstofuitstoot omlaag om de natuur te verbeteren. Boerenorganisaties hebben al protesten aangekondigd tegen de kabinetsplannen. Van der Wal erkende dat die voor de agrarische sector ingrijpend zullen zijn, maar zegt ook dat het kabinet niet anders kan. Ook premier Rutte is niet van plan het beleid aan te passen.

Zetelverlies

Niet alleen partijleden hebben hun twijfels over het beleid, ook kiezers lijken zich achter de oren te krabben. In de laatste peiling van Maurice de Hond verliest de VVD elf zetels, coalitiegenoot CDA levert er acht in. Als er nu verkiezingen zouden zijn, komt de BoerBurgerBeweging – tegenstander van het stikstofbeleid – volgens De Hond op 13 zetels, 12 meer dan nu.

Maar “wat we tot nu toe bij de VVD hebben gezien is dat dit soort incidenten niet leiden tot grote verliezen”, zegt parlementair verslaggever Smits. “Ze trekken het altijd weer op in de peilingen. Aan de andere kant: iedere partij heeft uiteindelijk zijn Waterloo.”

Ook bij coalitiegenoot CDA, een partij met van oudsher een grote agrarische achterban, ziet Smits de onrust toenemen. “CDA-Kamerlid Derk Boswijk heeft al gezegd dat de partij naar het beleid moet kijken en dat er verbeterpunten zijn. Zij zien dat dit niet goed valt bij de boerenachterban.” Dat de BoerBurgerBeweging in de peilingen nu groter is, maakt het voor de VVD en het CDA extra “ingewikkeld”, denkt Smits.

Provinciale Staten

Het zou zelfs zo kunnen zijn dat de stikstofcrisis leidt tot een minderheid in de Eerste Kamer. Dat kan gebeuren als de coalitiepartijen voor het beleid worden afgestraft bij de Provinciale Statenverkiezingen volgend jaar. Dat zou “heel veel gedoe opleveren voor deze coalitie de komende jaren”, weet Smits.

De Provinciale Staten kiezen de leden van de Eerste Kamer. Bij een verkiezingsnederlaag volgend jaar moet de coalitie vervolgens “steeds op zoek” naar een meerderheid in de senaat, aldus Smits.

LEES OOK: VVD-coryfee Oplaat wil lidmaatschap opzeggen: ‘Het begint op een communistisch systeem te lijken’

Door: Peter Visser