Afzwaaiende Kim Putters (SCP) waarschuwt: ook steeds meer werkende armen

Directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) Kim Putters waarschuwt voor toenemende problemen bij de middenstand. “We spreken tegenwoordig in ons land over werkende armen”, stelt Putters, die in juni afzwaait bij het SCP, in WNL Op Zondag op NPO 1.

“In alle onderzoeken die wij doen zien we steevast dat zo’n 40 tot 45 procent van de Nederlanders in het midden zit, een goed leven heeft, maar wel met veel onzekerheden kampt”, zegt Putters. Die kunnen te maken hebben met zorgen over de woningmarkt of een betaalbare gezondheidszorg, vertelt hij. “Of het moeten zijn van een mantelzorger voor een zieke ouder.”

Deze vraagstukken “raken een grote groep mensen in ons land. Ik denk dat ze voor veel mensen herkenbaar zijn, maar we zien ze niet vaak in beeld”, zegt de SCP-baas, die spreekt van steeds meer ‘werkende armen’. “Dat kan zijn een werkende moeder met drie kinderen, die misschien wel drie baantjes heeft om de touwtjes aan elkaar te knopen en nog steeds niet aan een fatsoenlijk inkomen komt om voor die kinderen te zorgen.”

Dit soort mensen vormen een groep van “vrij veel mensen” in Nederland, waarschuwt Putters. “Dit is een groep die er niet op vooruit is gegaan en dat is schrijnend.” Volgens hem maken Nederlanders zich “vrij veel zorgen over hoe het de komende jaren zal gaan”. Dat komt ook mede door de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne.

Structurele achterblijvers

Ook is er binnen de samenleving een groep “die structureel achterblijft en een stapeling van problemen kent, bijvoorbeeld over gezondheid, inkomen en het kunnen krijgen van een woning. Die groep heb ik gezien is de afgelopen jaren er niet echt bovenop gekomen”, zegt de directeur van het wetenschappelijk instituut. “Ook niet sinds de crisis van 2008.”

“De koopkracht is sinds die periode wel wat hersteld, maar eigenlijk hebben ze nog vrij weinig kansen om verder te komen.” Daar staat tegenover een groep met wie het steeds beter is gegaan. “Er is een groep mensen die heel erg heeft geprofiteerd van de economische voorspoed in de afgelopen tien jaar.”

Putters denkt dat er de afgelopen jaren een te groot beroep is gedaan op de zelfredzaamheid van Nederlanders. “Het kan voor veel mensen goed uitpakken. Maar als je niet over een netwerk beschikt om je te helpen, of als je niet aan de volgende baan kunt komen, lukt dat niet altijd in je eentje.” Hij vindt dat “we goed moeten nadenken over hoe we die mensen moeten helpen aan een beter bestaan”.

Woningbouw

Daarin speelt ook woningbouw een rol. De komende jaren moeten er tienduizenden extra huizen worden gebouwd, om het woningtekort tegen te gaan. “De vraag is: hoe je wil gaan bouwen?”, zegt Putters. “Wil je over tien of twintig jaar gesegregeerde wijken in ons land hebben, waar mensen elkaar niet meer tegenkomen?”

“We hebben in Amsterdam al scholen waar kinderen van verschillende komaf elkaar niet meer tegenkomen. Dat creëert een samenleving met minder sociale samenhang en wederzijds respect en minder kennis van elkaar. De minister van Volkshuisvesting kan het beeld nu bepalen voor de komende twintig jaar.”

‘Politiek moet andere keuzes maken’

Putters, die bezig is aan zijn laatste weken op zijn post, denkt dat de politiek “een ander soort typen keuzes” moet maken. “Als ik terugkijk denk ik dat we veel van dit soort problemen hebben proberen op te lossen door meer economische groei, zodat we een grotere koek hebben om te verdelen. Wat we nu zien – of dat nu over de woningbouw gaat of over onze gezondheidszorg: geld is belangrijk, maar het gaat ook om fundamentele vraagstukken.”

Hij vindt dat we de laatste jaren “meer van hetzelfde gekregen hebben. Meer beroep op de markt, een groter beroep op zelfredzaamheid. Maar daarmee hebben we nog niet de keuzes voor de opvolgende generaties gemaakt. Meer economische groei, is niet altijd duurzame groei. Het leidt niet per definitie tot een socialere samenleving. Ik denk dat de politiek nu andere keuzes moet gaan maken.”

Luister deze aflevering hier terug als podcast. 

Door: Peter Visser