Personeelstekorten kosten ondernemers 9 miljard euro: ‘Ik sluit een krimp niet uit’

Ondernemers zijn in het eerste kwartaal 9 miljard euro misgelopen. Dat komt door de toenemende personeelstekorten, zo blijkt uit nieuwe berekeningen van de Rabobank.

De krapte op de arbeidsmarkt is gigantisch, laat econoom Hugo Erken van Raboresearch weten bij Goedemorgen Nederland. Daar hebben ondernemers ook veel last van. “Het betekent dat onze economie minder hard kan groeien dan wanneer wij voldoende arbeidskrachten zouden hebben.” De situatie is zelfs zo erg dat Erken een economische krimp “niet uitsluit”.

Demografische ontwikkeling

Ondernemers kunnen door het personeelstekort dus eigenlijk niet groeien, terwijl dat in potentie wel kan. Dat komt ook door de oorlog in Oekraïne, de inflatie en de nasleep van corona.

Het probleem van tekort aan personeel is volgens voorzitter van MKB-Nederland Jacco Vonhof echter niet iets van de laatste jaren. “We vergrijzen en ontgroenen. Als je toen die demografische ontwikkellijntjes volgde, zag je dit aankomen.” In de tussentijd kreeg Nederland met een aantal crises te maken waardoor de economie was ingestort en “het daardoor net leek alsof het probleem weg was”.

Omscholing

Voor een aantal ondernemers “zal de aankomende periode heel erg ingewikkeld worden en die personeelskrapte helpt daar zeker niet bij”. Mogelijk leidt dat tot faillissementen.

Het is dan niet zo dat het personeel dat dan vrijkomt makkelijk elders ingezet kan worden waar een personeelstekort heerst. Iemand die in de horeca werkt, zoekt vaak een baan ergens anders in de horeca. “Als je een tosti-ijzer kan omdraaien, betekent het niet dat je een ic-patiënt op zijn buik kan leggen”, aldus Vonhof. Omscholingstrajecten kunnen daar niet tegenop boksen denkt de bestuursman. “Dat kost ook tijd. Als er vandaag iets gebeurt is dat niet de oplossing voor morgen.”

Salarisverhoging

Een salarisverhoging alleen helpt niet om de huidige problemen op de arbeidsmarkt op te lossen, stelt Vonhof. Als iemand de ene baan verlaat voor een beter salaris bij een andere baan dan “levert dat per saldo niet een extra werknemer op”.

Met andere woorden: de gaten in de markt blijven bestaan. Hoe moeten dit dan worden opgevuld? “Laten wij eerst beginnen bij de mensen die wel beschikbaar zijn maar nog niet meedoen of mee kunnen doen.”

Dat zijn ruim één miljoen mensen. Vonhof legt een deel van de verantwoordelijkheid bij de werkgevers, die zich “meer moeite moeten doen” en “creatiever moeten worden” om die mensen aan zich te binden. Voor de overheid is daarin ook een rol weggelegd. “Maak het voor werkgevers ook makkelijker om dat te doen. Er zitten in het systeem heel veel fouten die maken dat het niet aantrekkelijk is, voor zowel werkgever als werknemer.”

Vonhof sluit arbeidsmigratie niet uit, maar dat moet dienen als laatste redmiddel. “Als je kijkt naar het aantal vacatures dat er nu is ontkom je er niet aan.”

‘Bizar systeem’ deeltijdwerkers

Voor mensen die deeltijd werken of leven van een uitkering is het vaak niet aantrekkelijk om (meer) aan de bak te gaan, terwijl dat ook de nodige gaten op de arbeidsmarkt kan vullen. Het ontbreekt aan “juiste prikkels” die door de overheid gegeven moeten worden. “Als je een uitkering hebt, maar je aan het werk gaat, erop achteruit gaat. Of als je deeltijd werkt en meer wilt werken, je er per saldo niet of nauwelijks erop vooruit gaat”, geeft Vonhof als voorbeeld. “Het zou goed zijn als de prikkel is: hoe meer je werkt hoe meer je overhoudt. Ons systeem zegt: je verdient wel meer, maar je houdt minder over. Hoe raar is dat.”

LEES OOK: Nederlandse economie loopt vast door personeelstekorten: ‘Er is een opfrismoment nodig’

Door: Vick ten Wolde