Struikelsteen wint aan populariteit: ‘Voor de eeuwigheid een aandenken’
De struikelsteen wint aan populariteit. Zo worden in Haarlem de komende tien jaar ruim 700 nieuwe herdenkingssteentjes geplaatst, zegt Judith Uyterlinde, secretaris van de Stichting Struikelstenen Haarlem, in Goedemorgen Nederland op NPO 1. De stenen zijn een herinnering aan mensen die rond en tijdens de Tweede Wereldoorlog door nazi's werden verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord werden gedreven.
"Dit waren de eerste struikelsteentjes in een reeks van 733 die we willen gaan leggen", zegt Uyterlinde, terwijl ze naar een aantal van de zogenaamde stolpersteinen kijkt. "Aangezien we ongeveer 75 per jaar kunnen doen, wordt dat een tienjarenproject." De eerste struikelsteen in Nederland werd in 2007 geplaats en inmiddels kun je ze overal in het land tegenkomen.
Reini Elkerbout is initiatiefnemer van de struikelstenen in Haarlem. "Mijn moeder was joods en had een grote joodse familie, die voor een deel ondergedoken zat. Op een gegeven moment zijn ze verraden en is mijn moeder met haar familie gedeporteerd en vermoord."
Dankzij de struikelstenen"blijft er voor de eeuwigheid - in ieder geval voor mijn eeuwigheid - een aandenken liggen aan de familie, aan mijn moeder en al die andere mensen", zegt Elkerbout.
Gunter Demnig
De stenen zijn een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Sinds 1992 maakt hij stenen met een messing plaatje waarin de naam van het slachtoffer, geboortejaar, plaats en datum van arrestatie en plaats en datum van moord of overlijden staan geschreven. Iedereen kan een aanvraag doen voor het plaatsen van zo'n gedenksteen. Die wordt dan voor de laatste woning van het slachtoffer in de stoep gelegd. Om de steen te kunnen lezen, zal een voorbijganger moeten stilstaan en buigen voor het slachtoffer, zo is het idee van de kunstenaar.
De stenen worden in heel Europa geplaatst. In november 2007 kwam de eerste in Nederland, inmiddels liggen er ruim 7000.
Namen blijven noemen
Volgens Madeleine van Toorenburg, vicevoorzitter van Nationaal Monument Kamp Vught, is het blijven noemen van namen van slachtoffers van de Duitse bezetter "heel belangrijk. Ook in Kamp Vught blijven we de namen noemen".
Zelf kijkt ze altijd even op een struikelsteen als ze er een ziet. "Ik kijk naar de leeftijden. Zeker als ik meerdere steentjes bij elkaar zie. Dan weet je dat er een heel gezin is vermoord." Ook oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif vindt de stenen van grote waarde. "Het is niet alleen iets voor het verleden. Aan vrijheid moet je allemaal iedere dag werken."