Bedrijven boycotten Rusland: niet alleen om oorlog ook om nieuwe wetgeving

Grote bedrijven zoals KPMG en PWC hebben bekendgemaakt zich terug te trekken uit Rusland. De advies-en accountant kantoren zetten hun activiteiten stop vanwege de Russische invasie in Oekraïne. Ook videodiensten zoals Netflix en TikTok breken de banden met Rusland.

KPMG stopt voorlopig haar werkzaamheden in Belarus. Hier moeten 4.500 werknemers de consequenties van ondervinden, zo meldt het persbureau Reuters. Ook PWC, een bedrijf dat al meer dan dertig jaar actief is in Rusland, besluit ermee te stoppen. Dit heeft grote gevolgen voor 3.700 personeelsleden.

De streamingdienst Netflix heeft ook zijn activiteiten stopgezet. Het bedrijf was nog niet lang actief in Rusland en had daardoor ook nog weinig abonnees, nog geen miljoen. Universitair docent cyber-security en politiek, Mariëlle Wijermars, ziet geen verband met deze stop van Netflix in Rusland met de oorlog. Het is volgens haar een bredere reactie op de eisen die Rusland stelt. "Ik denk dat we bij Netflix de opmerking moeten maken dat het ook te maken heeft met een andere wet. Dat betekent dat zij ook Russische kanalen zouden moeten aanbieden. En daar zijn zij het niet mee eens."

Nieuwe wet en TikTok

Rusland heeft een nieuwe wet die het mogelijk maakt om jarenlange gevangenisstraffen op te leggen aan mensen die 'nepnieuws' verspreiden. Paradoxaal genoeg betreft dit 'nepnieuws' volgens het Russische regime- nieuws dat naar waarheid bericht over de situatie in Oekraïne.

De bekende videodienst TikTok zet daarom ook een punt achter enige associatie en- of samenwerking met het land. Maar dit heeft meer te maken met de wet- en regelgeving, dan met de oorlog. Omdat de Russische regering via die nieuwe wet kritische informatie over de oorlog in Oekraïne tegen wil houden, ziet de videodienst het als 'gevaarlijk' voor mensen die hier filmpjes over willen maken.

Dat vindt Wijermars een interessante ontwikkeling: "Want als je kijkt naar hoe al die buitenlandse platformen zich hebben gedragen, dus als zij bijvoorbeeld een verzoek krijgen van de Russische overheid om iets te verwijderen: 'doen ze dat dan of niet?' Dan hebben we in het verleden gezien dat TikTok eerder geneigd is om wel mee te werken." Volgens Wijermars moeten we het besluit van TikTok nu niet meteen zien als heel 'principieel'. "Het zou zo kunnen zijn dat ze daarmee gebruikers wel beschermen tegen zichzelf, maar tegelijkertijd is het voornamelijk dat zij gewoon bang zijn dat ze die wet niet kunnen volgen. En daarmee dus enorm grote boetes zullen krijgen."

Hoofdredacteur van de Kidsweek, Henrike van Gelder, vindt het wel heel jammer als die filmpjes verdwijnen. "Dat betekent namelijk ook dat door de redelijk authentieke filmpjes die we nu te zien krijgen, wat de oorlog mede zo dichtbij brengt, ook van kinderen die dezelfde dansjes doen als de kinderen hier, we straks helemaal niet meer zien en daardoor gewoon helemaal niet meer weten wat er in Rusland gebeurd."

Public Relations

Volgens Wijermars zijn de besluiten van allerlei grote bedrijven 'een hele goede PR' te noemen. "Het is ook hun pragmatische overweging als je kijkt naar hoe groot de verstoring van de logistiek is. Hoe groot de verstoring van het betalingsverkeer is en hoe groot de verstoring is van 'kan jij jouw goederen verzekeren'. Dan denk ik dat het voor veel bedrijven de pragmatische keuze is om inderdaad te zeggen van 'oke', 'we stoppen daar'. Voor de bune kun je natuurlijk een goed PR verhaal ophangen, dus we moeten wel degelijk naar beide kanten blijven kijken."

Poetins' grip

Volgens diplomatiedeskundige Robert van de Roer, is het voor Poetin lastig om hiermee om te gaan. "Er zijn ook absoluut grote landen in Azië die zich hierbij aansluiten, maar tegen dit soort zogeheten 'non-statelijke' actoren is het lastig ingrijpen. De EU, NAVO en de VN kun je nog voor rotte vis uitmaken. En dan kun je ook bij wijze van spreken nog maatregelen tegen nemen, kun je diplomaten uitzetten etcetera. Maar tegen bedrijven en dan zo'n breed front aan bedrijven. De grootste bedrijven hebben zich nu van Poetin afgekeerd, daar heeft hij geen grip op. De vraag is ook: wat heeft dat nou weer voor extra impact op die Russische bevolking. Dat is een vraagstuk dat we toch in de gaten moeten gaan houden. Ik vraag me af of de Russen zich stil gaan houden."

Wijermars heeft geen hoop op een effect van protesten door het Russische volk: "Zolang de handhavingsdiensten bevel uitvoeren heeft het geen enkel nut." De problemen zullen volgens Wijermars voelbaar worden. "Al het luchtverkeer is bijna platgelegd, dat betekent dus dat je een enorme economische impact gaat zien daar en dat er enorme tekorten zullen komen.

"Ik denk dat we sinds vorig jaar Rusland heel anders moeten zien. Daarvoor was de publieke opinie zeker nog een factor die zij in oogschouw namen. Dat was iets belangrijks. Dus je moest wel een beetje proberen dat de burgerbevolking jou een soort van steunt, dat jouw regime gelegitimeerd is. Maar we zien nu dat er gewoon openlijke repressie wordt gepleegd."

LEES OOK: Oorlog Rusland Oekraïne zorgt voor wankele positie Nederlandse bedrijven