‘Moeten niet doen alsof het Westen zich niet inmengde met interne politiek Oekraïne’

Poetin ontkende in zijn dreigende toespraak niet alleen het bestaan van Oekraïne, hij haalde ook hard uit naar het Westen. Volgens de Russische president houdt de NAVO zich namelijk niet aan de belofte die zij ooit gemaakt hebben om niet verder naar het oosten uit te breiden. Heeft Poetin daar een punt?

Wat Poetin zegt klopt enigszins. “Het Westen heeft daar in gesprekken rond de Duitse eenheid, maar later ook, toezeggingen over gedaan”, legt oud-Rusland-correspondent Wierd Duk uit. Na de val van de Berlijnse muur, eind 1987, spraken leiders van de Sovjet-Unie, de Verenigde Staten en Duitsland over de Duitse eenwording en wat dat betekende voor de NAVO in Oost-Duitsland.

Sovjet-leider Gorbatsjov stemde in met de eenwording en met NAVO-activiteiten op voormalig Oost-Duits grondgebied. Van James Baker, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, kreeg hij een toezegging die dertig jaar later nog steeds wordt onderzocht. De NAVO zou “not one inch” oostwaarts uitbreiden. Tien dagen eerder sprak Hans-Dietrich Genscher, de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, dit al publiekelijk uit in de Beierse plaats Tutzing. Sindsdien wordt er daarom gesproken van de ‘Tutzing-formule’. Ook andere westerse politici, blijkt uit Amerikaanse gespreksnotulen en opnames, hebben in de eerste helft van 1990 gezegd dat er geen oostelijke uitbreiding zou komen.

Maar die kwam er wel. Twee jaar na de val van de muur viel de Sovjet-Unie uit elkaar, net als het Warschaupact en het bijbehorende militaire bondgenootschap. Voormalige Sovjetlanden traden op eigen verzoek toe tot de NAVO, die nu voor de helft uit landen in Midden- en Oost-Europa bestaat.

“Maar die toezeggingen zijn vervolgens onwaardig verklaard door de oude Bush, senior”, zegt Duk. “Dus je kunt daar als Westen over zeggen dat we dat niet gedaan hebben. Maar de Russen zeggen van wel, en die beroepen zich daar telkens op.”

Amerikaanse inmenging

Feit blijft dat het Westen zich grootschalig gemoeid heeft met de Russen, zegt Duk. “Na de volksopstand op de Maidan tegen de zittende president Janoekovitsj, die weliswaar corrupt was, maar wel legaal gekozen, hebben de Amerikanen zo ongeveer besloten wie er in de regering ging zitten”, zegt de Telegraaf-journalist. “Ze bepaalden wie de premier van het land en wie de burgemeester van Kiev zou worden. Daar zijn opnames van. Natuurlijk zeggen de Russen dan: dit is overduidelijk Amerikaanse inmenging.”

De kanttekening is uiteraard dat we hier te maken hebben met een dictatuur, “of in ieder geval een autocratisch agressief regime”, zegt Duk. “En dat kun je over het Westen natuurlijk moeilijk zeggen. Wij zijn democratieën. Maar het Westen heeft wel degelijk geprobeerd de afgelopen jaren om Oekraïne binnen de Westerse invloedssfeer te trekken, wat de machthebbers in Oekraïne ook graag willen. En dat recht hebben ze”, legt hij uit. “Maar we moeten niet doen alsof het Westen niet heeft zitten mengen in die interne politiek.”

Westerse blik

Duk benadrukt verder dat wij met een Westerse blik naar de hele situatie kijken. “Maar vergeet niet hoeveel steun Rusland en Poetin hebben in de rest van de wereld. De Serviërs voelen zich verwant aan de Russen, dat is een soort broedervolk”, zegt hij. “Maar ook een land als China, en in India, bestaat heel veel steun voor het Russische optreden, omdat ze dat zien als een optreden tegen het Westerse imperialisme.”

LEES OOK: ‘Westerse sancties zullen Poetin absoluut niet tegenhouden’

Door: Redactie