Fracties coalitie kunnen nog roet in het eten gooien en zich tegen akkoord uitspreken: ‘Maar dat zou mij zeer verbazen’
De Tweede Kamerfracties van VVD, D66, CDA en ChristenUnie buigen zich vandaag over het coalitieakkoord. Gisteravond kwamen de onderhandelaars van de partijen eindelijk tot elkaar en morgen wordt het akkoord dan officieel gepresenteerd. Daarmee komt er een einde aan de langste formatie ooit.
De fracties kunnen nog roet in het eten gooien, legt politiek commentator Wouter de Winther van De Telegraaf uit in Goedemorgen Nederland. "Als die het idee krijgen dat hun partij er onvoldoende goed uitkomt. Als ze bijvoorbeeld intern dingen hebben afgesproken die ze toch niet door gaan voeren en opeens zijn ze dan toch in het regeerakkoord vastgelegd, dan zijn er toch nog wel mogelijkheden dat het van de rails kan lopen."
'Schok hoeft niet zo groot te zijn'
Dit lijkt niet waarschijnlijk. "De praktijk wijst uit dat als je moeilijke hordes moet nemen en er in de fractie veel weerstand tegen zou zijn, je ze eerder gaat meenemen in dat proces. Dat laat je niet aankomen op het moment dat iedereen dat coalitieakkoord krijgt. Waarschijnlijk hebben de fractievoorzitters richting individuele Kamerleden aangegeven: waarschijnlijk moeten wij dit toch opgeven in de formatie en wees daar alvast op voorbereid. Dan hoeft de schok vandaag niet zo groot te zijn. Het zou mij zeer verbazen als wij door een njet van de fractie Rutte IV op ons buik kunnen schrijven."
Inzet was een dun regeerakkoord, maar dat lijkt nu uit te draaien op zo'n veertig pagina's. "Het is wel wat minder dik dan de vorige keer. Zo proberen ze het vooral te verkopen. Je ziet toch dat de praktijk wat weerbarstiger blijkt als het gaat om een nieuwe bestuurscultuur en een dun regeerakkoord. Het oorspronkelijke plan was: we zetten wat hoofdlijnen op papier en laten de bewindspersonen dat in het nieuwe jaar een beetje uitwerken en dan kunnen wij daar over debatteren. Maar die praktijk lijkt wat weerbarstiger als het gaat om de moeilijke punten zoals het migratiebeleid en medisch-ethische kwesties."
D66-leider Sigrid Kaag zei gisteren dat ze gelooft in meer ruimte voor de Tweede Kamer om een stempel te drukken op de politiek. "Een groter gevoel van dualisme dus, dat Kamer en kabinet meer tegenover elkaar staan. Als ze dat uitspreekt zal er in dat akkoord toch echt wel wat staan waaraan we kunnen zien dat ze dat voor elkaar heeft gekregen."
'Dat proberen ze natuurlijk te voorkomen'
De Winther legt uit dat nu goed wordt nagedacht hoe het nieuwe kabinet gepresenteerd moet gaan worden. "Wat wij hebben begrepen is dat ze met zijn vieren het persmoment zullen gaan doen. De vorige keer gingen fractieleiders apart praten met journalisten zodat ze niet in een gezamenlijke setting tegen elkaar konden worden uitgespeeld. Dat proberen ze natuurlijk te voorkomen op het moment dat zo'n presentatie plaatsvindt. Maar het moet een frisse uitstraling hebben want ze proberen fris elan uit te stralen."
Ook is het de vraag wat het nieuwe motto gaat worden. "Ik heb wat rondgevraagd maar nieuw zou er niet instaan. Dat zou verwachtingen kunnen kweken die niet waargemaakt kunnen worden. Maar in de coalitie ging ook het woord sorry rond als motto. Een beetje als grapje: sorry voor Nederland. Ik vond hem ook wel aardig maar ik denk niet dat het hem gaat worden. Het zal wel iets ambitieuzers zijn."