Expert: andere opsporingsmethode nodig om witwassers op te sporen

Er worden miljarden witgewassen via de drugshandel in Nederland, maar weinig criminelen worden er daadwerkelijk voor veroordeeld. Volgens witwas-expert Joras Ferwerda is er dan ook een andere opsporingsaanpak nodig. “Op zich wordt er behoorlijk wat crimineel geld elk jaar afgepakt. We praten over honderden miljoenen”, zegt hij in Stand van Nederland: Generatie Next. “Maar er worden uiteindelijk miljarden verdiend. Dus het is de vraag of dat voldoende is.”

Bepaalde criminele organisaties verdienen misschien wel steeds meer geld dankzij het witwassen van drugsgeld en krijgen daardoor automatisch meer macht. “Daar moet je wel beducht op zijn”, zegt Verwerda. Zo spreekt hoogleraar ondermijningsstudies Pieter Tops over Nederland als “een draaischijf in de Europese en voor een deel ook mondiale drugswereld”. Volgens hem moet er onder meer iets gedaan naar de grote vraag naar drugs. Zo vinden veel millennials het geen probleem om af en toe een xtc-pilletje te gebruiken. “Rondom de plofkip en rondom het vliegen zeggen we ook dat mensen daar individueel consequenties aan moeten verbinden”, zegt hij. “Waarom zou je dat niet doen als het gaat om het gebruik van xtc-pilletjes?”

‘Volledig afhankelijk van de geluksfactor’

De politie handelt nu vooral reactief als het gaat om witwaszaken, zegt Ferwerda, die al ruim 20 jaar onderzoek doet naar witwassen. “Om een klein voorbeeld te geven: een man rijdt op de snelweg en wordt aangehouden voor een standaard snelheidscontrole. De politieman voert een klein gesprek met hem terwijl zijn kenteken wordt nagetrokken. De politieman vertrouwt het niet helemaal, hij vangt allemaal signalen op.”

Op het politiekantoor haalt de agent de man daarom door de systemen, waaruit blijkt dat hij al jaren geen baan heeft, maar wel een duur huis en een dure auto bezit. Ook zijn er veel transacties te zien op zijn rekening. Uiteindelijk wordt de man veroordeeld voor witwassen. “In dit verhaal zijn we wel volledig afhankelijk van de geluksfactor”, legt Ferwerda uit. “Je kan ook zeggen: waarom gaat die politieman niet gewoon op kantoor zitten om in de systemen te kijken wie er nu opvallend gedrag hebben. Waar zijn de jongens die achter de schermen zitten?”

‘Strafzaken worden op langere termijn geschoven’

Volgens misdaadverslaggever Jan Meeus worden witwassers zelden gepakt omdat zaken als moord en doodslag vrijwel altijd prioriteit krijgen. “Voor witwassen geldt dat het een misdaad is die de samenleving nauwelijks ziet. Het is een anonieme, slachtofferloze criminaliteit. Om die reden worden strafzaken rondom witwassen op de langere termijn geschoven”, legt hij uit.

Daarbij is het ontzettend moeilijk om witwassers op te sporen. Zo noemt hij als voorbeeld vastgoedbaron en onderwereldbankier Willem Endstra, die in 2004 vermoord werd. “Endstra heeft zelf bekend dat hij crimineel geld belegde. Er gaan verhalen rond van tassen vol met miljoenen euro’s en guldens die daar binnenkwamen. Ze hebben dat een keer of vijf onderzocht, en ze hebben dat geld nooit kunnen vinden.” Dat laat volgens Meeus zien hoe “extreem moeilijk” het is om witwasonderzoek te doen. “En bij drugshandel heb je altijd iets concreets wat je hebt onderschept.”

Andere opsporingsmethode

Daarom pleit ook hij net als Ferwerda voor een andere opsporingsmethode. “Je kunt beter alle energie die nu gericht wordt op de drugshandel, richten op hoe een verdachte zijn geld precies heeft verstopt”, zegt hij. “Niet: ‘Kunnen we hem linken aan een drugstransport van 10.000 kilo cocaïne?’, maar: ‘We weten dat hij actief is in de drugshandel, hoe heeft hij zijn vermogen gestopt?’ De vraag is wat er dan gebeurt”, zegt Meeus. “Je ziet altijd dat die vraag aan het eind gesteld wordt, maar je moet daar mee beginnen.”

Het witwassen van drugsgeld is een enorm probleem. Is Generatie Next zich ervan bewust dat hun drugsgebruik daar een directe oorzaak van is? Hoe werkt het precies? Jill Bleiksloot zoekt het uit in Stand van Nederland: Generatie Next.

Je ziet deze aflevering donderdag om 22.10 op NPO 2. Terugkijken doe je hier op NPO Start.

Door: Redactie