Hulp Taliban nodig bij evacuatie: ‘Bang dat mensen in Westen vergeten wie ze zijn’

Het is in politiek Den Haag niet meer de vraag of maar hóe we de achtergebleven Afghanen die voor Nederland hebben gewerkt naar ons land kunnen halen. De Tweede Kamer debatteert daar vandaag over met de verantwoordelijke bewindspersonen. Voor de evacuaties lijkt de medewerking van de Taliban nodig. Rechtsgeleerde Afshin Ellian waarschuwt voor de gevolgen.

De Kamer nam medio augustus de motie-Belhaj aan waarin werd opgeroepen alle Afghanen te evacueren die de Nederlandse missie hebben geholpen. De invulling van de motie bleek lastig omdat die zo ruim geïnterpreteerd kan worden.

Tientallen Afghanen zijn dinsdag al geëvacueerd en naar Pakistan gebracht. Ze reizen later door naar Nederland. Het is de bedoeling dat er nog een paar honderd mensen volgen. In totaal gaat het om ongeveer 2100 Afghanen die het demissionaire kabinet wil opnemen. Het gaat naast Nederlandse ingezetenen en Afghaanse tolken om circa 800 Afghanen die door Nederland gefinancierde hulp- en ontwikkelingsprojecten hebben geholpen en zo'n 500 Afghanen die de Nederlandse militaire missie en EU-politiemissie hebben geholpen.

Grote vraag blijft hoe en wanneer zij naar Nederland gaan komen. Het kabinet hoopt dat de komende weken meer vliegtuigen op Kabul mogen vliegen.

'Taliban blijft terroristische organisatie'

Ook is de vraag in hoeverre Nederland moet samenwerken met de Taliban om dat voor elkaar te krijgen. "Je moet uitkijken want de Taliban willen graag dat ze erkend worden door alle andere staten", zegt rechtsgeleerde Afshin Ellian in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Dat is wat ze geleerd hebben in de afgelopen decennia in Iran en Pakistan. Je moet je niet zo gedragen als twintig jaar geleden, maar het rustig opbouwen. Eerst moet je erkenning krijgen, dan moeten de sancties worden opgeheven en daarna kun je doen wat je wil."

Volgens Ellian werken de Taliban daarom mee aan de evacuaties. "Ze willen goodwill creëren. Ze zien de gevolgen daarvan. De Europese Unie gaat één miljard euro uitgeven in Afghanistan." Maar we moeten niet uit het oog verliezen dat het hier gaat om een terroristische organisatie, beklemtoont Ellian. "Dat is heel belangrijk. Het was gisteren een terroristische organisatie, dat is het vandaag en morgen ook. Ze zijn niet veranderd."

De Taliban "is een groep die bestaat uit oorlogsmisdadigers", gaat hij verder. "Ze hebben hotels en scholen opgeblazen en kinderen die met onze soldaten een praatje maakten werden als verrader opgehangen. Als wij vandaag zeggen: we gaan samenwerken met oorlogsmisdadigers, dan vraag ik me af welk juridisch en moreel gezag wij over twee jaar hebben om tegen een andere groep in de wereld te zeggen dat ze oorlogsmisdadigers zijn."

Nederland staat daarom voor een lastig dilemma. Zonder hulp van de Taliban lijkt de evacuatiemissie op voorhand kansloos. Ellian begrijpt daarom dat de hulp van de terroristische organisatie nodig is. "Maar uiteindelijk gaat het erom dat ik bang ben dat veel mensen in het Westen vergeten wie de Taliban zijn", zegt hij.

'Menselijke maat in oog houden'

Na overleg met hulporganisaties en coalitiepartijen maakte het kabinet uiteindelijk maandag bekend ongeveer 2100 Afghanen op te willen nemen. De eerste reacties op het plan van het kabinet waren positief. De VVD, die tegen de motie-Belhaj stemde, liet weten ermee te kunnen leven. De partijen op de rechterflank zoals PVV en FVD zijn fel tegen het voornemen.

Het CDA is blij met het plan. "Ik denk dat het goed is dat nu duidelijk is dat het om ongeveer 2100 mensen gaat", zegt Tweede Kamerlid van het CDA Derk Boswijk. "Dat is een behapbare groep en ook echt een groep die onze steun verdient."

Boswijk gaat demissionair minister Ben Knapen (Buitenlandse Zaken) bevragen over grensgevallen. "Je moet ergens grenzen trekken", doelt hij op het aantal van 2100 mensen. "Maar op het moment dat je grenzen trekt, krijg je grensgevallen. Wij willen een soort toezegging van de minister dat hij een menselijke maat in oog houdt."

Opvang in regio

JA21-Kamerlid Derk Jan Eppink vindt dat er ook gekeken moet worden naar opvang in de regio. "Als het tolken zijn die recht hebben op opvang in Nederland, dan kan het natuurlijk. Maar voor andere mensen is Pakistan een veilig gebied en ze zouden daar in eerste instantie opgevangen moeten worden, want de opvangcentra in Nederland zitten vol. Zelfs de reserveopvang puilt uit." Er worden daarom 3000 extra opvangplekken gecreëerd bij Defensie.

"Eppink heeft gelijk, je moet dit niet opvatten als een soort volksverhuizing", zegt Ellian. "Biden heeft gelijk als hij zegt dat de helft van Afghanistan weg wil. Je kunt niet de helft van Afghanistan naar Europa verhuizen. Het is echt een absurd idee. Dus je moet het beperken tot de zorgplicht voor mensen waarmee je publiekelijk hebt samengewerkt", aldus Ellian.

LEES OOK: Kabinet: meer dan 21.500 Afghanen willen naar Nederland komen