Sigrid Kaag (D66) legt bom onder formatie: ‘Er is nu onderling zo veel kapotgemaakt’

Geen nieuw kabinet maar nieuwe verkiezingen. Daar begint het serieus op te lijken nu Sigrid Kaag maandagavond een bom heeft gelegd onder de formatie. De D66-leider uitte tijdens de HJ Schoo-lezing forse kritiek op het politieke klimaat en haalde ongenadig hard uit naar VVD-leider Mark Rutte. "Het is in ieder geval duidelijk dat áls er een kabinet komt waar de VVD en D66 in zitten, dat het fundament daarvan poreus is", zegt politiek commentator Wouter de Winther in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Er is nu zo veel kapotgemaakt onderling, vooral vanuit D66."

In haar toespraak hekelde Kaag "degenen die om het hardst roepen hoe onwijs gaaf ons landje is". "Veel te lang hebben we ons in de verdoving van de zelfgenoegzaamheid collectief laten sussen door politieke bijziendheid. Leiderschap is voor mij dan ook het tegenovergestelde van regelen en ritselen zonder visie", zei ze.

Politiek wordt hier bedreven door koffie te drinken, relaties te managen, en binnenskamers spelletjes te spelen met partijpolitieke emotie, zo stelde Kaag. "Als je de politieke managers te lang hun gang laat gaan, als politiek niet langer als middel wordt gezien maar als doel op zich, als beheren en accomoderen zijn uitgegroeid tot hoogste ideaal, betaalt de samenleving daarvoor uiteindelijk de hoogste prijs."

'Vilein'

"Dit zijn geen woorden die je gebruikt voor iemand met wie je een commitment aan moet gaan om een nieuw kabinet te vormen", zegt De Winther. Kaag noemde de naam van Rutte tijdens haar lezing geen enkele keer expliciet. "Maar iedereen weet dat ze hem bedoelt, en dat maakt het ook zo vilein."

De vraag is nu wat de "zware woorden" van Kaag waard zijn. "Als je dit soort dingen zegt, hoe geloofwaardig ben je dan voor je eigen achterban als je over twee weken zegt: ik ga toch weer in zee met de VVD?"

'Met wie wil je nog wel samenwerken?'

De politiek commentator vindt het moeilijk om een duidelijke strategie bij D66 te ontwaren, maar wat betreft de motivatie achter de lezing van Kaag zijn er volgens hem twee opties. "Of Kaag is alvast uit op nieuwe verkiezingen en hield gisteren haar eerste campagnespeech, omdat ze de moed heeft opgegeven en denkt: dit wordt hem niet nu zij niet de variant krijgt die ze wil, namelijk de Kaag-coalitie", legt De Winther uit.

"Een andere mogelijkheid is dat ze er zo de beuk in gooit dat daardoor voor haar achterban duidelijk is dat ze tot het einde toe heeft gestreden, en nu hoopt dat ze dat de VVD en het CDA met het schaamrood terugkeren naar de onderhandelingstafel."

Tekst gaat verder onder de tweet.

De kans op dat laatste acht De Winther echter niet erg groot. "Mensen die ik gisteravond achter de schermen sprak waren redelijk verbijsterd en begrepen niet hoe je aan het begin van een nieuw politiek jaar, waar je toch weer tot elkaar moet komen, gelijk de beuk erin gooit en je oude stokpaardjes gaat berijden."

Bovendien was Rutte niet de enige die een veeg uit de pan kreeg. Ook CDA-leider Wopke Hoekstra moest het ontgelden. "Vanwege zijn hardvochtige begrotingsbeleid waarmee hij mensen in Europa tegen zich in het harnas heeft gejaagd", legt De Winther uit. "Als je tikken uit blijft delen, kom je op een gegeven moment tot de slotsom: met wie wil je nog wel samenwerken?"

Kamerdebat

De Tweede Kamer debatteert vandaag over het eindverslag van Mariëtte Hamer. Daar zal het ongetwijfeld ook gaan over de lezing van Kaag. "Je krijgt de sfeer van de wilde beesten vanmiddag denk ik", zegt De Winther. "Er zijn een heleboel mensen die grote woorden gaan gebruiken."

LEES OOK: Middenpartijen lijken te veel op elkaar: ‘Hoe kunnen GroenLinks en VVD het eens zijn over de inhoud?’