Advocaat Ficq: ‘Strafbaar handelen Tata Steel moet ophouden’

Bewoners rondom de staalfabriek van Tata Steel bij IJmuiden krijgen veel meer schadelijke stoffen binnen dan mensen die ergens anders wonen, zo werd vandaag bekend. Advocaat Bénédicte Ficq deed aangifte namens zo’n 1100 omwonenden en acht stichtingen. “Het is de bedoeling dat leidinggevenden beseffen dat ze niet straffeloos kunnen vervuilen als ze daardoor de gezondheid van mensen en de natuur in gevaar brengen”, zegt Ficq donderdagavond in Op1.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vond in stofmonsters in Wijk aan Zee ongeveer 900 keer zo veel vanadium, 160 keer zo veel mangaan en 150 keer zo veel ijzer als buiten de IJmond. De hoeveelheid lood is zelfs zo hoog dat het gevolgen kan hebben voor de gezondheid van omwonenden, en overschrijdt de zogeheten gezondheidskundige grenswaarde. Dat geldt ook voor zogenoemde polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK).

De concentratie lood was ongeveer 100 keer hoger dan in bijvoorbeeld Amersfoort. Lood is zeer schadelijk voor de gezondheid, vooral voor kinderen.

‘Beseffen dat je niet straffeloos vervuilt’

“We hebben aangifte gedaan van overtreding van artikel 173a van het Wetboek van Strafrecht”, zegt Ficq. “Dat stelt strafbaar het crimineel verontreinigen van de omgeving, waardoor de gezondheid van mensen in gevaar komt. Daar staat twaalf jaar op voor leidinggevenden, en als de dood erop volgt vijftien jaar.”

Volgens Ficq is het niet de bedoeling van omwonenden om “mensen jarenlang de gevangenis in te produceren via het Openbaar Ministerie”. “Maar het is wel de bedoeling dat bedrijven beseffen dat je niet straffeloos vervuilt als je daardoor de gezondheid van mensen in gevaar brengt. Dat is het punt.”

Tekst gaat verder onder Tweet. 

.@Benedicte_Ficq heeft aangifte gedaan tegen Tata Steel namens meer dan duizend betrokkenen. “Het is de bedoeling dat leidinggevenden beseffen dat ze niet straffeloos kunnen vervuilen als ze daardoor de gezondheid van mensen in gevaar brengen.” #Op1 pic.twitter.com/kmAfjQ1dzg

— Op1 (@op1npo) September 2, 2021

Volgens Ficq is de werkwijze van Tata Steel “nauwelijks controleerbaar”. Het bedrijf zelf zegt zich aan de vergunningen te houden. “Maar dat is in strijd met het aantal incidenten dat jaarlijks wordt aangegeven door Tata Steel”, zegt de advocaat. “Er zijn gemiddeld 1200 incidenten per jaar waaruit blijkt dat het bij het naleven van de vergunningsvoorschriften niet allemaal even goed is gegaan. Op basis daarvan hebben wij tegen het OM gezegd: als al die vervuilende stoffen de lucht, bodem en het water ingaan, is het van belang om te onderzoeken of de volksgezondheid daardoor in gevaar komt.”

“Het strafbaar handelen moet ophouden, dat is het doel”, aldus Ficq.

‘Dit kan zo niet’

Demissionair staatssecretaris Steven van Weyenberg (Infrastructuur) noemde het “zeer zorgelijk” dat bewoners rondom de staalfabriek meer schadelijke stoffen binnenkrijgen dan mensen die ergens anders wonen. “Dit kan zo niet en moet echt anders”. Volgens Van Weyenberg blijkt uit het onderzoek de noodzaak om “scherper aan de wind te varen” wat betreft de uitstoot van Tata Steel.

Milieudefensie noemde het rapport “ronduit schokkend”. “Het is duidelijk dat wat Tata Steel doet funest is voor de gezondheid, het milieu en het klimaat. Voor Tata Steel is het nu radicaal vergroenen of sluiten. De overheid kan echt niet meer wegkijken”, stelt Milieudefensie.

‘In India zit men niet op vergroening te wachten’

Volgens hoogleraar economie en bedrijfskunde Hans Schenk kan Tata Steel vergroenen, maar zitten de eigenaren in India daar niet op te wachten. “Ze moeten luisteren naar wat er in India gezegd wordt. Dat is precies de reden waarom wij in het Zeesterrapport hebben gezegd: stap één die gezet moet worden in het oplossen van dit dossier, is verzelfstandiging van het tegenwoordige Tata Steel Nederland.”

Schenk maakte twintig jaar geleden deel uit van een onderzoek namens de Europese Commissie naar de Europese staalindustrie. “Daar kwam uit, raar maar waar, dat de hoogovens de meest efficiënte, meest winstgevende, meest moderne en meest innovatieve staalonderneming in Europa was. Wat je ziet is dat Tata Steel vervolgens toch voor het gas is gegaan en overgenomen is door de ondernemer helemaal onderin dat rijtje, namelijk British Steel.”

Volgens Schenk zijn er mogelijkheden voor Tata Steel om te vergroenen. “Alleen gebeurt dat niet, omdat men daar in India niet op zit te wachten. Er is wat pappen en nathouden. De directie van de hoogovens krijgt 300 miljoen, van vooruit, doe wat. Maar voor een fundamentele oplossing wordt niet gekozen, en die is wel denkbaar en mogelijk en wordt ook op sommige plekken op de wereld uitgedacht.”

‘Urgentie voor verbetering’

Tata Steel zegt te “begrijpen dat er zorgen leven in de omgeving” van de fabriek in IJmuiden. Tata zegt het rapport erover te bestuderen en reageert daarom nog niet inhoudelijk op de uitkomsten. Het bedrijf verzekert wel dat het “de urgentie voor verbetering” voelt en dat die urgentie “met dit rapport alleen maar groter is geworden”. Het bedrijf wil nog deze week met de provincie en het Rijk praten over de “reeds ingezette en voorgenomen maatregelen”.

In een reactie laat het staalbedrijf ook weten: “We streven ernaar om de impact van de processen op de omgeving te minimaliseren, dat is een continu proces.” Daar steekt Tata naar eigen zeggen honderden miljoenen euro’s in. “De maatregelen die de afgelopen jaren al zijn genomen hebben er inmiddels toe geleid dat de emissies van onder meer stof en geluid in de omgeving flink zijn afgenomen.”

LEES OOK: Omwonenden in opstand tegen Tata Steel: ‘Zo dicht bij het dorp is niet van deze tijd’

Door: Peter Visser