Gedetineerden niet meer automatisch vervroegd vrij: ‘Draagt bij aan genoegdoening slachtoffers’
Gedetineerden komen vanaf vandaag niet meer vanzelfsprekend vrij als tweederde van hun straf erop zit. Dankzij een wetswijziging gaat die voorwaardelijke invrijheidstelling naar maximaal 2 jaar. Rechtsgeleerde Afshin Ellian denkt dat de wet bijdraagt aan meer genoegdoening voor slachtoffers. "En die genoegdoening zou weer bij kunnen dragen aan rechtsvrede, want dat is het uiteindelijke oogmerk van strafrechtspleging", zegt hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
Naast dat gedetineerden niet meer automatisch vervroegd vrijkomen, worden ook het verlof en de proeftijd minder vrijblijvend. Met de nieuwe wet Straffen en Beschermen wil demissionair minister van Rechtsbescherming Sander Dekker strengere straffen invoeren.
'Veel meer conform uiteindelijke doel strafrechtspleging'
"Tot nu toe werd er min of meer automatisch eenderde van de straf afgetrokken. Dus als je een zware misdaad pleegt en de maximale straf wordt toegepast weet je precies wanneer je vrijkomt", legt Ellian uit. "Nu kan de vervroegde vrijstelling hooguit twee jaar eerder intreden, en dan ook nog met goed gedrag." Met goed gedrag hoopt Ellian dat ook daadwerkelijk bedoeld wordt dat gedetineerden signalen geven dat ze hun gedrag definitief willen veranderen. Volgens Ellian is dat veel meer conform het uiteindelijke doel van strafrechtspleging. "Dat is namelijk resocialisatie en re-integratie."
Ellian beklemtoont dat deze doelen erg belangrijk zijn voor een beschaafde samenleving. "Maar het moet in balans zijn met andere doelen van de strafrechtspleging, zoals preventie. Nu weten criminelen ook dat ze toch heel zwaar kunnen worden gestraft, en als je niet zo zwaar gestraft wil worden moet je meewerken met het Openbaar Ministerie en de rechters bij waarheidsvinding."
Genoegdoening
Een doel dat ook niet uit het oog verloren moet worden is de genoegdoening richting de slachtoffers. Deze wet draagt daaraan bij, denkt de rechtsgeleerde. "We hebben de afgelopen jaren een enorme ontevredenheid gezien onder slachtoffers over de strafmaat en, in bepaalde gevallen, vrijlating."
Die genoegdoening zou bij kunnen dragen aan "rechtsvrede", stelt Ellian. "Dat houdt in dat mensen niet tegenover elkaar komen te staan. Eigenrichting is bij wet verboden maar moet ook verinnerlijkt worden bij mensen. Je moet ook overtuigd zijn: ik hoef zelf niet op te treden, de staat doet het."
'Duidelijkheid zorgt voor herkenning en herstel slachtoffers'
Slachtoffers en nabestaanden worden met de nieuwe wet ingelicht wanneer de dader met verlof gaat, en bij een eventuele vrijlating. Daar hoopte Slachtofferhulp Nederland al langere tijd op. "Het is nu vaak onduidelijk wanneer een verdachte precies voorwaardelijk vrijkomt. Je wilt als vader van een vermoord kind niet opeens met de dader geconfronteerd worden bij het groenteschap van de supermarkt", zegt woordvoerder Roy Heerkens. "Nu is dat veel duidelijker: twee jaar is twee jaar, en die duidelijkheid zorgt uiteindelijk voor herkenning en herstel voor slachtoffers."
Volgens Heerkens gaan de belangen van slachtoffers een steeds nadrukkelijkere rol spelen in het strafproces. "Het lijkt me alleen maar goed voor een rechter dat het belang van slachtoffers goed meeweegt zodat hij tot een zorgvuldige afweging kan komen."
"Je moet een balans hebben tussen de veiligheid van de samenleving, preventie, resocialisatie, maar ook genoegdoening richting de slachtoffers", zegt Ellian. "Dat geheel vormt naar mijn mening het streven naar gerechtigheid, wat eigen is aan een strafrechtspleging."
LEES OOK: Steeds meer smokkeldrones duiken op bij gevangenissen