Steun voor Rutte na harde woorden aan Orbán: ‘Dit zal nog even doorzingen’

Een zware EU-top voor de Hongaarse premier Victor Orbán. Nog nooit zag demissionair premier Mark Rutte een leider zo de maat worden genomen. "Dit was wel heel heftig en indrukwekkend", zei de premier nadat hij en "het overgrote deel" van zijn collega's Orbán hadden aangesproken op een omstreden nieuwe LHBTI-wet.

Rutte noemde Orbán tijdens een verhitte discussie "schaamteloos" en zou Hongarije het liefst uit de Europese Unie zetten als het land zich zo blijft opstellen. "Ik kan helaas niet in mijn eentje, en zelfs niet met de andere lidstaten, zeggen: jullie moeten eruit", aldus Rutte. Hij daagde Orbán uit de vertrekprocedure uit de EU maar in gang te zetten, nu hij zich kennelijk niet aan de waarden en normen van de unie wil houden.

"Dat heb ik niet eerder gedaan." Maar de Hongaarse premier "was dat niet onmiddellijk van plan, geloof ik".

Steun voor Rutte

Rutte werd door meerdere leiders bijgevallen. De Belgische premier Alexander De Croo noemde de wet eerder al "achterlijk" en zei volgens ingewijden in de zaal tegen Orbán: "Homoseksueel zijn is geen keuze, homofoob zijn wel."

Vooral het persoonlijke verhaal van de Luxemburgse premier Xavier Bettel, die zelf met een man is getrouwd, raakte volgens Rutte velen. "Iedereen had wel tranen in zijn ogen." Er was volgens Rutte slechts een enkeling die begrip voor Hongarije vroeg. Orbán kreeg alleen bijval van Polen, Slovenië en Bulgarije, zeggen Brusselse bronnen.

PvdA-Tweede Kamerlid Kati Piri, van origine Hongaars en voormalig Europarlementariër, is lovend over het harde optreden van Rutte. "Ik ben trots dat wij een premier hebben die zich zo duidelijk uitspreekt voor de LHBTI-gemeenschap in Hongarije en laat zien dat dit gewoon echt niet hoort in de Europese Unie", reageerde ze donderdagavond in Op1.

'Orbán doet stoer'

Vandaag gaat het tijdens de Europese top opnieuw over de anti-LHBTI-wet van Orbán. "Dat was niet de bedoeling, zegt diplomatiedeskundige Robert van de Roer in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Eigenlijk zou dit vooral gaan over Rusland en Turkije, economie en corona en migratie. Zoals wel vaker komt de actualiteit er tussendoor."

Van de Roer verwacht dat de confrontatie tussen Rutte en Orbán "vandaag zal doorzingen". "En de komende tijd ook. Hongarije was al het zwarte schaap van de Europese familie, en Orbán heeft ervoor gezorgd dat dat alleen maar is uitvergroot."

Volgens Van de Roer doet Orbán "stoer". "Maar hij heeft ook de traditie om weer in te binden. Vorig jaar had hij een grote broek aan over de Europese begroting en het steunfonds voor Zuid-Europa. Uiteindelijk tekende hij gewoon bij het kruisje."

"Rutte zei dat Orbán op zijn knieën moet. Het is de vraag of dat nu één, twee, drie gaat lukken. Orbán zal dat nooit à la minute doen, dat zal fasegewijs gaan", zegt de diplomatiedeskundige. "Wat er nu gaat gebeuren is dat er een juridische procedure gaat worden opgestart door de Europese Commissie, die kan uitmonden in een procedure bij het Europees hof en uiteindelijk eventueel in een financiële sanctie."

'Orbán hangt aan Europees infuus'

Volgens Van de Roer is het heel lastig om Hongarije uit de EU te zetten. "Daarom zei Rutte gisteren: dan stap je er toch uit met artikel 50?" Met het inroepen van dat artikel startte het Verenigd Koninkrijk in maart 2017 de procedure waarmee het VK uit de EU is vertrokken, de brexit. "Uitzetten gaat niet", beklemtoont Van de Roer. "Maar Orbán wil er natuurlijk niet uit. Want laten we niet vergeten: hij hangt op een enorme manier aan het financiële infuus van de Europese Unie."

"Er zijn onderzoeken naar gedaan wie in Boedapest in de strooppot van Brussel zit. Wat in Moskou op grote schaal gebeurt, kleptocratie, gebeurt in Boedapest op kleine schaal. Mensen rondom de leider verrijken zich. Daar is het laatste woord nog niet over gezegd."

Maar je kunt niet profiteren van de financiële luxe die je hebt binnen de gemeenschap, en tegelijkertijd de normen en waarden van die gemeenschap aan je laars lappen, besluit Van de Roer.

'Oude koloniale arrogantie'

Voor de top begon had Rutte al uitgehaald naar Hongarije en Orbán naar aanleiding van de wetgeving die verbiedt dat onder meer het onderwijs en de media jongeren in aanraking laten komen met bijvoorbeeld homoseksualiteit en transgenders. Volgens Orbán hebben de collega's de wet niet goed begrepen en gaat die niet over homoseksualiteit.

De verklaring van Rutte dat Hongarije "niets meer te zoeken heeft in de EU" als het land geen beterschap toont, is "niets meer dan een nieuwe episode in de serie van chantage", twittert de Hongaarse minister van Justitie Judit Varga. "Hongarije wil niet vertrekken uit de EU. Integendeel, we willen haar redden van hypocrieten."

Tekst gaat verder onder Tweet.

Op Facebook gaat Varga nog verder los. Ze verwijt Rutte "oude koloniale arrogantie" en schrijft haar "hele leven te zullen vechten om te zorgen dat Hongaarse mensen nooit voor Rutte en andere kolonisators hoeven te knielen".

'Gerechtigheid is geen hypocrisie'

Dat laat Varga's Nederlandse evenknie Ferd Grapperhaus dan weer niet op zich zitten. "Gerechtigheid is geen hypocrisie", twittert hij aan "dear Judit Varga" terug. "Ministers van Justitie zijn de eerste verdedigers van gelijke behandeling voor alle personen in de EU, ongeacht waar ze geboren zijn, wat hun geslacht is of hun geaardheid. We moeten iedere wetgeving of beleid dat de rechten van LHBTI'ers inperkt krachtig verwerpen. Wij allemaal."

LEES OOK: Rutte daagt Hongaarse premier Orbán uit om de EU te verlaten: ‘Blij dat die woorden eens uitgesproken zijn’