Hamer: coalitieonderhandelingen moeten half augustus beginnen
Informateur Mariëtte Hamer adviseert om VVD-leider Rutte en D66-leider Kaag, een "document op hoofdlijnen" op te laten stellen dat als basis moet dienen voor een nieuw regeerakkoord. De onderhandelingen daarover moeten dan half augustus echt beginnen, aldus Hamer in haar eindverslag.
De informateur stelt vast dat er zes partijen zijn die "bereidheid hebben getoond tot een coalitie te komen zonder elkaar bij voorbaat uit te sluiten". Dat zijn VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie. Maar welke combinatie dan precies moet gaan onderhandelen is door de sterk uiteenlopende voorkeuren nog niet te zeggen.
Samenwerking met twee linkse partijen uitgesloten
Zo wil de VVD niet zonder het CDA regeren, en niet met zowel de PvdA als GroenLinks. Ook de christendemocraten sluiten samenwerking met beide linkse partijen uit. De voorkeur van VVD en CDA ligt bij de voortzetting van de huidige coalitie met de ChristenUnie. Die partij sluit regeringsdeelname niet op voorhand uit, maar wil pas aanschuiven als eerst andere mogelijkheden zijn verkend.
D66 zit niet te wachten op weer een coalitie met de ChristenUnie en wijst op grote onderlinge verschillen op het gebied van medische ethiek, emancipatie en persoonlijke vrijheden. De sociaal-liberalen willen juist wel graag met de PvdA en GroenLinks aan tafel, om tot een zo progressief mogelijk kabinet te komen dat ook nog zou kunnen rekenen op een meerderheid in de Eerste Kamer.
Impasse 'kan geen eindpunt zijn'
Deze impasse "kan geen eindpunt zijn", schrijft Hamer in haar eindverslag. "Het is daarom van groot belang dat de twee grootste partijen, beide winnaars van de verkiezingen, verantwoordelijkheid nemen voor het vervolg van het proces en er door hen een stap wordt gezet om te komen tot een meerderheidscoalitie."
Alle zes de betrokken partijen kunnen zich volgens Hamer vinden in het voorstel om VVD en D66 een proeve van een regeerakkoord te laten schrijven. Andere partijen kunnen dan besluiten of zij daarbij aan kunnen sluiten. Rutte en Kaag moeten wat Hamer betreft begeleiding krijgen van een door de Tweede Kamer aan te stellen informateur. Of zij die rol zelf wil vervullen, laat zij in het midden.
Het werk van Hamer nam een paar weken langer in beslag dan gepland. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat Hamer haar eindverslag al op 6 juni zou inleveren.