Hoe komt de formatie uit deze impasse? ‘Partijen zijn bang voor hoe de kiezer reageert’

Informateur Mariëtte Hamer hoopt dat dit weekend de impasse in de formatie wordt doorbroken. De leiders van VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en de ChristenUnie moeten met elkaar in gesprek. "Geen van de partijen is tot nu toe bereid om te bewegen", zegt politiek verslaggever van het AD, Hans van Soest, in WNL Op Zaterdag. Volgens hem heeft die impasse een functie binnen de formatie.

"De druk moet worden opgebouwd totdat het land zegt: 'Het duurt nu wel erg lang, nu wordt het wel eens tijd om samen te werken'", zegt Van Soest. "Mark Rutte moet aan zijn achterban gaan verkopen dat hij heeft gewonnen en toch in een kabinet gaat met twee linkse partijen die verloren hebben. Dat vinden zijn kiezers niet leuk. Hetzelfde geldt voor de CDA-kiezers en de linkse kiezers. Partijen zijn bang voor hoe de kiezer reageert. Maar als de druk groot genoeg wordt, wordt alles vloeibaar."

Rutte wil niet in een kabinet zonder het CDA, ondanks de problemen binnen die partij. Pas op 18 september is er een CDA-bijeenkomst om de problemen rondom de verkiezingen en Pieter Omtzigt te bespreken. "Er is geen meerderheidscoalitie te bedenken waar het CDA niet inzit", zegt Van Soest. "Iedereen kijkt nu heel erg naar de vijf-partijen-optie met VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks. Maar er is gewoon een andere optie, namelijk de huidige regeringscoalitie met de ChristenUnie."

Huidige coalitie

De optie om door te gaan met de huidige coalitie leek lang onmogelijk. ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers zei na de vertrouwenscrisis rond Rutte dat hij niet met de VVD-leider in een kabinet wilde. "Daar is hij inmiddels wel van teruggekomen. Hij slaat een andere toon aan. Hij had het niet persoonlijk bedoeld, en sluit regeringsdeelname niet uit. Hij houdt de deur open."

De optie om verder te gaan met de huidige regeringscoalitie leek ook moeilijk omdat D66 dat niet wilde. "Kaag heeft veel zetels gewonnen door te roepen dat ze 'nieuwe politiek' wilde. Maar toch is het een optie die weer terug op tafel ligt. Hamer heeft niet voor niets ook tegen Segers gezegd dat hij moet nadenken wat hij wil." Ook binnen D66 hoort Van Soest dat samenwerking met de ChristenUnie toch een optie is "als het echt niet anders kan".

Coalitie over links

Een coalitie over links is niet voor de hand liggend, zegt Van Soest. "Rutte en Hoekstra willen dat niet. Die houden dat tegen, anders waren die gesprekken al lang begonnen. Het is ook niet logisch omdat links gewoon verloren heeft bij de verkiezingen."

JA21 en Volt

De optie om met JA21 en Volt te regeren, "neemt niemand serieus", zegt Van Soest. "Dat zijn twee nieuwe partijen waarvan niemand weet hoe stabiel ze zijn. Ze hebben allebei maar drie zetels."

Nieuwe verkiezingen

Van Soest ziet het ook niet gebeuren dat er nieuwe verkiezingen worden gehouden. "Als je de kiezer werkelijk een klap in het gezicht wil geven, moet je dat doen. Heel veel mensen hebben de moeite genomen om te stemmen dit jaar, ondanks de coronacrisis. Dat kan echt niet, dat is niet te verkopen. Het is niet aan de kiezer uit te leggen."

LEES OOK: Weisglas: ‘Rutte moet concept-regeerakkoord schrijven bij uitblijven doorbraak’