Komt omstreden Gouden Koets ooit terug op Prinsjesdag? ‘Afbeelding onterecht slavernijpaneel genoemd’
De Gouden Koets is na jaren van restauratie de komende acht maanden te zien het Amsterdam Museum. Toch is het de vraag of we de koninklijke familie er ooit nog eens in zullen zien rijden. De Tweede Kamer is zwaar verdeeld. Linkse partijen willen dat het omstreden rijtuig in de vitrine blijft staan.
Een paneel van de koets, waarop donkere mensen zijn afgebeeld, zorgt voor controverse. "De afbeelding wordt heel vaak onterecht het slavernijpaneel genoemd", zegt koningshuisdeskundige van WNL Coks Donders in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Het lijkt alsof de mensen onderdanig zijn aan de witte mens. Maar dat is vooral de interpretatie die eraan gegeven kan worden."
"Het is belangrijk om te benadrukken dat dit paneel gemaakt is om het heden van Nederland toen der tijd af te beelden", zegt Donders. "Dan hebben we het over eind negentiende eeuw, toen was slavernij al afgeschaft. Er zijn weliswaar nazaten te zien van slaven, maar dus niet slaven zelf."
Donders begrijpt de de discussie en dat die "gepaard gaat met veel emotie", maar het is volgens haar belangrijk om naar de historische feiten te kijken. "Wat zien we nu echt?"
Verdeeldheid in Kamer
De linkse partijen en D66 vinden dat de Gouden Koets in een museum thuishoort, meldt het Algemeen Dagblad. De rechtse partijen FvD, JA21 en PVV vinden dat de koets gebruikt moet kunnen worden. Een aantal partijen, waaronder de VVD en het CDA, hebben nog geen knoop doorgehakt.
'Niet geschiedenis opnieuw interpreteren'
Volgens directeur Politieke Zaken van HCSS Han te Broeke moeten we "écht met z'n allen proberen om niet voortdurend geschiedenis opnieuw te interpreteren of opnieuw uit te vinden, of zelfs met interpretaties te vervalsen. "Want dat is wat hier dreigt te gebeuren. Tegelijkertijd: Nederland was heel laat met het afschaffen van de slavernij. We hebben echt wel iets in onze geschiedenis wat we met elkaar moeten bespreken. Maar je moet dat paneel niet van de Gouden Koets halen", zegt Ten Broeke.
"De Gouden Koets heeft een symboolwerking. Mensen komen ervoor, kinderen tekenen het. Door het weer zo beladen te maken, doe je de geschiedenis geen recht. Ook doe je geen recht aan de oprechte verlangens van mensen om aan de slavernij voldoende aandacht te besteden. Ik vind ook dat we er meer aandacht aan mogen besteden", aldus Ten Broeke.
Komt de koets ooit terug?
De koning beslist uiteindelijk of de koets terugkomt op Prinsjesdag, zegt Donders. "Maar hoewel ik hem graag zou willen zien, omdat het schuren van de geschiedenis juist in de samenleving zichtbaar moet zijn, denk ik niet dat het ooit nog gaat gebeuren. Het is zó beladen."
Door de koets nu in het museum te plaatsen is de beslissing voorlopig uitgesteld. Een slimme zet van de koning, stelt Donders. "Hij staat nu tot voorbij Prinsjesdag in het museum. Daarmee wordt de beslissing uitgesteld."
Geschiedenis Gouden Koets: symbool voor Nederland
De Gouden Koets was ooit een cadeau van het Nederlandse volk aan koningin Wilhelmina voor haar inhuldiging, zegt Donders. "Grappig detail is dat Wilhelmina helemaal geen cadeaus wilde. De koets is pas een dag later aan haar gegeven. Een ongewenst cadeau, maar wel een volkscadeau. Er werd geld ingezameld bij de burgers om deze koets te financieren. Maar het was voor haar ongepast. We spreken over 1898. In Nederland was er veel armoede."
"Maar als volk waren we erg koningsgezind - dat zijn we nog steeds- en wilden we haar een mooi geschenk geven om te vieren dat we een nieuwe koningin hadden."
Het duurde even voor Wilhelmina de koets in gebruik heeft genomen, gaat Donders verder. "Dat heeft zo'n drie jaar geduurd. Het is een gift van het volk. Het is erg ondankbaar om die in een schuur te zetten en er vervolgens nooit meer naar om te kijken. Dus langzaam aan is hij ingeburgerd als koets voor Prinsjesdag."
En hij is "echt een nationaal symbool geworden voor heel veel mensen". Donders: "Dat was heel duidelijk zichtbaar toen we hem in 2015 voor het laatst zagen. Toen werd aangekondigd dat de koets gerestaureerd zou worden. Voor Prinsjesdag zijn toen extra plekken vrijgemaakt voor mensen die de koets nog even wilden zien. Die tickets waren in no-time uitverkocht. Het is in de loop der jaren een symbool geworden voor Nederland", benadrukt Donders. "Daarom zetten we hem met Prinsjesdag ieder jaar in."