De politieke statements tijdens het ‘apolitieke’ Eurovisie Songfestival

Hoge tonen, valse noten, hysterische outfits en gekke dansjes zijn allemaal onlosmakelijk verbonden met het Eurovisie Songfestival, net als politieke statements en vriendjespolitiek. Zo ligt deelnemer Israël op dit moment onder een vergrootglas vanwege het opgelaaide conflict met de Palestijnen. "Het zou zomaar kunnen dat dit zaterdag tijdens de puntentelling een rol gaat spelen", zegt diplomatiedeskundige Robert van de Roer in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Hamas, een van de actoren in het conflict tussen Israël en de Palestijnen, zou rekening houden met een wapenstilstand in de komende dagen. "Als dit conflict afvlakt de komende etmalen tot aan zaterdag, zou je kunnen hopen dat het niet zaterdag tot een demonstratie van pro- of anti-Israël leidt", zegt Van de Roer. "Maar het is niet uit te sluiten dat de deelnemers nog een statement maken."

'Publiek bleek veel politiek incorrecter'

Door de vakjury is er "een schisma" in de beoordeling van de liedjes, zegt Van de Roer. "Mijn inschatting is dat die vakjury minder politiek georiënteerd is en meer professioneel naar een liedje kijkt. Maar het publiek kan wel degelijk persoonlijke voorkeuren laten meetellen, en dan is de actualiteit op de grond altijd een factor."

Huffnagel benadrukt dat er al gespeculeerd wordt over vriendjespolitiek sinds de allereerste editie van het Songfestival, ook toen liedjes nog enkel door een jury beoordeeld werden. "Zo werd er gezegd dat Cyprus de punten aan Griekenland zou geven en andersom", zegt hij. "Maar daarna kwam het publiek erbij, en het publiek bleek veel politiek incorrecter dan de jury. Zij letten helemaal niet op of het een goed of slecht nummer is."

Palestijnse vlag

De deelname van Israël aan het songfestival ligt altijd gevoelig. Toen het circus in 2019 in Tel Aviv neerstreek maakte de IJslandse inzending een duidelijk politiek statement door de Palestijnse vlag in de lucht te houden toen zij in beeld kwamen tijdens de puntentelling.

Daar was het Eurovisie Songfestival, dat al jaren benadrukt apolitiek te zijn, absoluut niet blij mee. Politieke statements zijn eigenlijk verboden. "De European Broadcast Union (EBU), die jaarlijks het Eurovisie overkoepelend organiseert, wil dat niet", zegt songfestivalkenner Frits Huffnagel. "Het Eurovisie Songfestival is bedacht om landen samen te brengen en te verbroederen."

Maar dat lukt niet altijd. Toen in 1978 duidelijk werd dat Israël het songfestival zou gaan winnen, ging het beeld in Jordanië op zwart en riepen zij België tot winnaar uit. "Dus iedereen in Jordanië dacht dat België had gewonnen", zegt Huffnagel. Om die reden zijn de deelnemende landen verplicht om het Songfestival van A tot Z uit te zenden, zegt hij. "Jordanië deed niet mee, dus de EU kan dat land er dan niet aan houden."

Rusland

Ook de spanningen tussen Rusland en Oekraïne wisten de afgelopen jaren vaak het podium te bereiken. Zo ook in 2007, toen de inzending van Oekraïne iets zong dat klonk als "Russia, goodbye". Vjerka Serdjoetsjka, de leadzanger van deze band, heeft na deelname overigens een zetel gekregen in het parlement van Oekraïne, zo vertelt Huffnagel.

En in 2016, twee jaar na de annexatie van de Krim, won Oekraïne met het nummer 1944 van Jamala. Het lied is een persoonlijk relaas over haar oma, die in de Tweede Wereldoorlog samen met 400.000 andere Krim-Tataren werd gedeporteerd van de Krim door de Sovjets.

'We don't wanna Put in'

Toen Rusland het evenement zelf in 2009 organiseerde was er opnieuw ophef. Dit keer over de uitzending van Georgië, dat een jaar daarvoor een korte oorlog had uitgevochten met de Russen. De Georgische inzending refereerde daaraan in de songtekst met de zin 'We don't wanna Put in' - die verwijst naar de Russische president Poetin. Het Eurovisie Songfestival wees het nummer af, en de Georgiërs besloten niet mee te doen in Moskou.

De organisatie keurde dit jaar de inzending van de Wit-Russische staatsomroep af omdat die te politiek zou zijn. Ook het vervangende lied voldeed niet. Wit-Rusland mag dit jaar niet meedoen aan het Eurovisie Songfestival.

LEES OOK: IJslandse band Daði og Gagnamagnið niet op podium Songfestival na positieve coronatest