Mediadeskundige over oorlogsfilm De Oost: ‘In onze geschiedenisboeken komt dit niet naar voren’
Schorpioenen, zonnesteken, malaria, buiktyfus en overstromingen: het zijn de zware omstandigheden waaronder makers van de film De Oost te lijden hadden. Toch lieten ze zich niet uit het veld slaan, want vandaag verschijnt eindelijk de langverwachte film over de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. En die is "fantastisch", zo vindt mediadeskundige Mark Koster. "Dit is een ongelofelijk taboe, en Jim Taihuttu (de regisseur, red.) heeft dit ongelofelijk goed gedaan."
De Oost gaat vooral over de acties van kapitein Raymond Westerling (die gespeeld wordt Marwan Kenzari) en zijn commandotroepen. In 1946 kregen zij de opdracht om het eiland Zuid-Celebes (tegenwoordig Zuid-Sulawesi), te 'pacificeren'.
Dit is het Nederlandse antwoord op de reeks Amerikaanse films die er al over de Vietnamoorlog gemaakt zijn, zegt Koster in Goedemorgen Nederland. De beste Amerikaanse film over dit onderwerp is wat Koster betreft de oorlogsklassieker Apocalypse Now. "Er zitten ook allerlei shots in De Oost die op die film lijken, en je zou bijna kunnen zeggen Taihuttu - een geweldige regisseur - dezelfde problemen heeft ervaren als bij die film. Geen geld meer, een malaria-aanval..."
Productieproblemen
De mediadeskundige doelt op de productieproblemen die Apocalypse Now kende. Zo werd de productie onder meer vertraagd als gevolg van een enorme tyfoon in de Filippijnen en werd de hele loonlijst van de film gejat. Op de set van De Oost in Bandung, Indonesië, liepen de makers ook tegen verschillende problemen aan. Zo kreeg de club te maken met voedselvergiftiging, dengue en malaria. Twee figuranten liepen buiktyfus op, en een van de regieassistenten wordt door een schorpioen in haar hand gestoken. Ook verdrinkt een deel van het apparatuur.
Jim Taihuttu moest dj'en (onder de artiestennaam Jim Aasgier is de regisseur ook actief als dj voor de formatie Yellow Claw) om weer voldoende geld bij elkaar te sprokkelen om deze perikelen te overkomen, vertelt Koster. "Het was een horror om te maken, net als Apocalypse Now. Daarom is dit zo'n fantastische film, echt geweldig."
Kritiek
De vele kritiek op de film vindt Koster onterecht. Zo zag de Federatie Indische Nederlanders (FIN) in de trailer verwijzingen naar nazi-Duitsland. Oud-militairen lopen rond in donkere uniformen en de omstreden legerkapitein Raymond Westerling zou in de film Hitlersnorretje bezitten. De FIN pleitte er daarom in een kort geding voor een disclaimer, waarin benadrukt werd dat de film grotendeels fictie betreft, maar dit verloren ze. "Het is fictie", zegt Koster daarover. "Dit is een film, en dit is gebaseerd op wat er daar is gebeurd. Ik vind het volkomen ongepast om een fictiefilm met de werkelijkheid in verband te brengen."
'Goed dat Taihuttu dit nu adresseert'
Volgens Koster zou je kunnen stellen dat de werkelijkheid vooral nog veel erger was dan de film. "Westerling heeft mensen ook standrechtelijk omgebracht, en dat zie je ook in de film", zegt hij. "In dat opzicht is het goed dat Taihuttu dit nu adresseert. Mensen kennen dit verhaal helemaal niet. In onze geschiedenisboeken komt dit niet naar voren. In dat opzicht is dit ook een hele interessante film."
Ook oud-minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal vindt het erg goed dat films als deze gemaakt worden. "Ik heb kort geleden het boek Revolusi van David Van Reybrouck gelezen", vertelt hij. "Als je een bladzijde omslaat, kun je je ogen niet geloven. Dat is echt heel verschrikkelijk geweest." Zelf weet hij nog dat toen hij in de jaren 50 les kreeg over Nederlands-Indië, hij vooral leerde over de topografie. "En de situatie daar werd altijd onder een eufemisme gebracht, namelijk 'politionele acties'. Terwijl het niets met politie te maken had, het was gewoon een keiharde oorlog die werd gevoerd", zegt hij.
De Oost is vanaf vandaag te zien op Amazon Prime Video.
