Antisemitisme lijkt ‘steeds normaler’ te worden op social media: ‘Zeker in coronatijd’

Bondskanselier Angela Merkel sprak het grootste deel van de historische 5 mei-lezing over de Tweede Wereldoorlog, maar benadrukte ook dat "wij ons als burgers" resoluut moeten verzetten tegen elke vorm van antisemitisme en racisme. En dat is hard nodig, want deze week nog werd bekend dat het aantal antisemitische incidenten in ons buurland vorig jaar met maar liefst 15 procent is gestegen.

Het was woensdag voor het eerst in de geschiedenis dat de 5 mei-lezing uitgesproken werd door een regeringsleider van Duitsland. "Het was voor mij een kippenvelmoment. Het is natuurlijk zo beladen", vertelt hoofdredacteur van het Nieuw Israëlietisch Weekblad (NIW) Esther Voet in Goedemorgen Nederland. "En laten we wel zijn, ze is natuurlijk ook de meest invloedrijke vrouw van de Westerse wereld. Dus daar zit wel even iemand."

Merkel noemde het levend houden van de herinnering aan de oorlog de "eeuwige verantwoordelijkheid van Duitsland". Ook zei ze "deemoedig en vereerd" te zijn de lezing te mogen geven en het te beschouwen het als "een teken van vriendschap" tussen Nederland en Duitsland. "Ze is echt iemand die volledig de verantwoordelijkheid neemt voor 'dat mag nooit meer gebeuren'", zegt Voet. "Dat laat ze ook zien in haar politieke standpunten. Dat kwam bij mij over als uitermate terecht."

Voet denkt dat het overgrote deel van de Joodse gemeenschap de speech van de Duitse regeringsleider kon waarderen. Al is het voor sommigen nog altijd moeilijk om zelfs nog maar de Duitse taal aan te horen. "Ik heb natuurlijk een beetje rondgekeken bij diverse mensen met wie ik in contact sta, en ik heb hier heel weinig gemor over gehoord", zegt ze. "Ik denk dat velen beseffen dat dit een mijlpaal in de geschiedenis was."

'Overgrote meerderheid van Joden ervaart antisemitisme'

Als het gaat om de de toename van het aantal antisemitische incidenten in Duitsland (die Merkel eerder "beschamend" noemde), wordt de vinger vooral richting de extreemrechtse hoek gewezen. Maar dat is niet altijd terecht, zegt Voet. "Van Duitsland is bekend dat op het moment dat men niet weet uit wat voor hoe het komt, ze het meteen onder extreemrechts scharen." In vergelijking met een recent slachtofferonderzoek is te zien dat antisemitisme ook evenredig uit de islamistische en linkse hoek komt, stelt Voet. "Wat dat te gaat moeten wij vanuit alle kanten kijken."

Antisemitisme is ook in Nederland nog altijd een groot probleem, onderschrijft Aron Vrieler, onderzoeker antisemitisme bij het Centrum Informatie en Documentatie Israel (CDI). "Ik zou zeggen dat het springlevend is. Een overgrote meerderheid van de Joden in Nederland ervaart het ook regelmatig."

Zo weet het CIDI dat driekwart van de Nederlandse Joden wel eens bepaalde symboliek verbergt in het openbaar, om maar niet als Joods herkend te hoeven worden en narigheid te voorkomen. Want antisemitische incidenten zijn ons land niet vreemd. "Vorig jaar nog werd er een synagoge in Utrecht beklad met allerlei hakenkruizen. Ook Joodse begraafplaatsen werden beklad met hakenkruizen en leuzen."

De invloed van social media

Volgens Voet is op vooral social media te zien dat antisemitisme 'steeds normaler' lijkt te worden. "Ik vind het heel erg jammer dat wij geen cijfers hebben van wat er allemaal op sociale media gebeurt", zegt ze. "Want daar gebeurt het. Zeker in coronatijd, en alle idiote complottheorieën die zich daaromheen vormen. Er zijn zo veel mensen die de Joden daar weer de schuld van geven. Zelfs het vaccinatiebeleid: 'Zie je wel, ze hebben het virus uitgevonden en zijn als eerste gevaccineerd'. Dat soort idiote complottheorieën zijn er."

De hoofdredacteur van het NIW stond afgelopen vrijdag nog in de rechtbank, vanwege een aangifte tegenover iemand die Voet, andere Joden en verschillende journalisten bedreigd heeft via social media. "Dat heeft hij jaren gedaan. En de meneer durfde niet eens in de rechtbank te verschijnen", vertelt ze. Voet kan wegens beïnvloeding van de rechtspraak niet te veel over de - uitgestelde - rechtszaak kwijt. Maar het is niet de eerste keer dat ze zoiets meemaakt.

Maar het doen van aangifte tegen mensen die zich schuldig maken aan antisemitische incidenten is een kwestie van de lange adem, zegt Voet. Om die reden wordt dan ook niet vaak genoeg gedaan. "Je moet er maar zin in hebben."

LEES OOK: Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding gaat aan de slag