Hoogleraar: stilvallen toerisme zorgt voor sociaaleconomisch bloedbad

Voor corona was de toeristische industrie de snelst groeiende industrie ter wereld. Tien procent van de economie en werkgelegenheid wereldwijd ging naar toerisme. "Het zag ernaar uit dat tot 2030 het aantal internationale reizigers zou verdubbelen", vertelt hoogleraar toerisme Jan van den Borg in Stand van Nederland: Generatie Next. Dat zou desastreus zijn voor veel wereldsteden. Maar waar hij - en velen met hem - de coronacrisis eerst als katalysator zag voor het massatoerisme, ziet hij dat nu een stuk pessimistischer in.

"Toerisme is een activiteit die steden zielloos dreigt te maken", zegt Van den Borg. "Neem de Jordaan. Bijna geen Amsterdammers meer, bijna geen 'Mokums'. Het zorgt voor 'disneyficering'. "Een stad die verwordt tot een openluchtmuseum."

Met een aanstelling aan de universiteit van Venetië zit de hoogleraar dicht bij het vuur. De stad van de dogen is symbool komen te staan voor de ontwrichtende gevolgen van overtoerisme. Voor corona stapten mensen die niets willen missen van cruiseschepen gehaast over de promenades. Inwoners werden weggejaagd of veroordeeld tot het verkopen van carnavalsmaskers of het bemannen van gondels.

De verdubbeling van het aantal toeristen is voor veel steden dan ook desastreus, zegt de hoogleraar. "Alles wat je aan toerisme doet als gemeente, moet je in principe doen om je eigen inwoners min of meer beter te maken en ook de lokale ondernemers te steunen."

Bloedbad

Dus geen Nutellawinkels of kaasmusea in Amsterdam, maar juist het weren van deze op toeristen geënte winkels. Zie het voornemen van burgemeester Halsema om het wiettoerisme in Amsterdam aan banden te leggen.

Maar is dat nu echt de oplossing? Ondernemers in de toerismesector kijken uiteraard juist reikhalzend uit naar de terugkeer van alle dagjesmensen. Veel van hen moesten in het afgelopen jaar permanent de deuren sluiten, of afscheid nemen van tijdelijke werknemers. Volgens Van den Borg is het stilvallen van het massatoerisme dan ook zeker geen "geschenk uit de hemel", zoals het in eerste instantie ontvangen werd. "Niets 'gamechanger'. "Het is een sociaaleconomisch bloedbad", zegt hij.

Datzelfde toerisme dat velen dwong om werkzaam te zijn in de sector, zorgt er nu voor dat velen hun baan kwijtraken. "Waar ik de covid-crisis eerst als katalysator zag, ben ik nu een stuk pessimistischer. Er is nu dusdanig veel ellende, dat men snel terug wil naar de situatie zoals die was."

In Venetië is het op dit moment stiller dan het ooit geweest is. Er is nauwelijks een toerist te bekennen. Zoals in veel Europese steden zijn de Venetianen benieuwd hoe groot de drukte komende zomer zal zijn. Men hoopt op de economische jackpot, maar wil ook niet meer terug naar de extreme drukte zoals voor corona. Jill Bleiksloot bezoekt een leeg San Marcoplein en ziet een toeristische stad die symbool staat voor zoveel steden in Europa.

Je ziet deze aflevering op donderdag 15 april, om 22.35 uur op NPO 2. Oude afleveringen bekijk je hier.