Leden Adviescollege Levenslanggestraften overwegen op te stappen

Leden van het Adviescollege Levenslanggestraften overwegen op te stappen als de minister voor Rechtsbescherming hun adviezen naast zich neer blijft leggen. Demissionair minister Sander Dekker deed dat al meerdere keren, verschillende leden van het Adviescollege voelen zich daarom niet serieus genomen, en vragen zich ernstig af of hun inspanningen nog wel zin hebben. Dat zegt voorzitter Rieke Samson van het Adviescollege Levenslanggestraften in de NPO Radio 1-podcast Het Onderzoeksbureau.

Het Adviescollege is in 2017 in het leven geroepen, nadat Europese wetgeving Nederland dwong om perspectief te bieden voor tot levenslang veroordeelden. Een heel leven in de cel zonder uitzicht op eerdere vrijlating zou onmenselijk zijn. Het Adviescollege adviseert de minister voor Rechtsbescherming daarom na 25 jaar cel of een veroordeelde re-integratie-activiteiten kan starten, met als doel weer terug te keren in de maatschappij. De minister kan dat advies naast zich neerleggen.

Dat Dekker in de praktijk adviezen meerdere malen niet opvolgde, leidt tot zorgen bij het Adviescollege. "Als uiteindelijk blijkt dat er nooit gratie wordt verleend, kan er een prachtige regeling zijn, maar biedt dat voor levenslanggestraften geen perspectief", zegt voorzitter Samson. "Wij komen met afgewogen adviezen, maar als dat niet serieus wordt genomen, dan kun je er beter mee ophouden. Ik merk aan de leden dat het op een gegeven moment zo ver kan komen."

Een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt dat het spijtig is om te horen dat leden van het Adviescollege overwegen op te stappen. Volgens de woordvoerder heeft in gevallen waar het advies van het Adviescollege niet volledig is opgevolgd het belang van slachtoffers, nabestaanden en de samenleving zwaarder gewogen. De adviezen worden volgens het ministerie "zeer serieus genomen."

'Geef minister kleinere rol'

De rol van de minister bij het beoordelen van re-integratie of gratie bij levenslanggestraften, zou kleiner moeten zijn, zeggen zes advocaten van mensen die de zwaarste straf van ons land uitzitten tegen Het Onderzoeksbureau. Zij pleiten voor een beoordeling van een rechter, en noemen de penitentiaire kamer van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden een serieuze optie. Hun oproep wordt ondersteund door oud-rechters Yvo van Kuijck en Frans Bauduin. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid gaat er fundamenteel gekeken worden naar de verhouding tussen de rechter en minister bij beslissingen over invrijheidstelling van levenslanggestraften.

Begin dit jaar overleed de tot levenslang veroordeelde Juan Nuri in gevangenschap, zo bevestigt zijn advocaat Dirk Daamen aan Het Onderzoeksbureau. Juan Nuri werd tot levenslang veroordeeld omdat hij in 1997 zijn ex-vrouw Maja Goeijers doodschoot. De laatste jaren van zijn leven zat hij achter tralies uit in het Justitieel Centrum voor Somatische Zorg, in Scheveningen, een plek waar gevangenen met medische problemen terechtkomen. Nuri leed aan de ziekte van Alzheimer en werd uiteindelijk 82 jaar.

Gratie voor zesvoudig moordenaar

Toch lukte het in januari een tot levenslang veroordeelde man wel om gratie te krijgen. De straf van Cevdet Y., de man die in 1983 zes mensen doodschoot in het Delftse café Het Koetsiertje, werd kwijtgescholden. Minister Dekker schreef aan de Tweede Kamer dat hij niet anders kon, vanwege nationaal en internationaal recht. Dat gebeurde na een lange juridische procedure, waar het Adviescollege Levenslanggestraften, omdat de zaak zo oud is, niet aan te pas kwam. Oud-rechter Yvo van Kuijck verwacht dat de beslissing er toe leidt dat er in de toekomst sneller zonder procedures gratie verleend zal worden.

In de podcast Het Onderzoeksbureau zegt Tamara Prins, zus van de in 2015 geliquideerde Sven Prins, bang te zijn dat de levenslange gevangenisstraf in de toekomst tot eerdere vrijlatingen zal leiden "Deze mensen ontnemen iemand uit je leven. Nabestaanden hebben ook levenslang, maar zijn echt iemand kwijt. Dus ik vind het niet meer dan logisch dat je zegt: levenslang is levenslang, want wij hebben dat ook gekregen."

Het Onderzoeksbureau is een podcast van Omroep WNL, waarin journalisten Sandra van den Heuvel en Bram Endedijk elke twee weken duiken in een wereld van misdaad of misstanden. De vierde aflevering van Het Onderzoeksbureau over de levenslange gevangenisstraf is te beluisteren via Spotify, Apple of de podcast-app van de NPO.