Ahmed Marcouch radicaliseerde bijna zelf: ‘Nastreven van martelaarschap was een doel’

Ahmed Marcouch snapt het proces van radicalisering bij jonge moslims vandaag de dag erg goed, want de burgemeester van Arnhem heeft het zelf ook meegemaakt. "Ik heb begin jaren tachtig wel eens gefantaseerd over het afreizen naar Afghanistan", vertelt hij in de NPO Radio 1-special Van Oud naar Nieuw van OmroepWNL. "Als ik in een fuik zou zijn gelopen van een ronselaar, had ik dat waarschijnlijk gedaan."

Marcouch is afkomstig uit het kleine dorpje Beni-Boughafer in Marokko. Op zijn tiende kwam hij naar Nederland en wist op dat moment niet eens hoe hij een pen vast moest houden. Zijn plannen om toentertijd richting Afghanistan te vertrekken noemt hij "heel concreet".

Hij wilde daar de moedjahedien helpen, die daar in zijn ogen onderdrukt werden door de Sovjet-Unie. Die laatste waren "de communisten, de God-afwijzers, versus de gelovige broeders en zusters die daar vernederd en vermoord werden", zegt Marcouch. "Dat waren eind jaren tachtig de videobeelden die wij zagen." De moedjahedien werden gefinancierd door de rijke Saoedi Osama bin Laden, ook een van hun meest prominente organisatoren.

"Het nastreven van het martelaarschap was voor mij echt een doel op dat moment", zegt Marcouch. "Dat speelde zodanig op dat je in staat was om alles achter je te laten. Eigenlijk zoals we dat bij loverboys zien", vergelijkt hij. "Een soort van blinde verliefdheid op iets wat fatalistisch en vernietigend is, en bijna niet corrigeerbaar door je directe omgeving." Zo werd Marcouch aangesproken door zijn broer, die hem vroeg wat hij daar dan wilde gaan doen. "Hij zei: ga eerst een vak leren."

Cassettebandjes

De Arnhemse burgemeester groeide op met het idee dat je enkel een goed mens kon zijn als je een goed moslim was. "In je tienerjaren heb je vragen, en ga je op zoek naar antwoorden. En die vind je niet meteen per se thuis of in de moskee", legt hij uit. "In onze tijd was er geen internet. Maar er waren wel cassettebandjes van predikanten. Je krijgt boodschappen vanuit het Midden-Oosten die je dan vervolgens ook overneemt. En soms begrijp je het niet, maar je omarmt het als een soort van superieure waarheid."

Het gesprek van Lisette Wellens en Ahmed Marcouch is hier te beluisteren.

Deze cassettebandjes zijn nu te vergelijken met de filmpjes die nu op internet te vinden zijn waardoor jonge moslims beïnvloed worden en radicaliseren. "Als je vragen hebt bij het vormen van je religieuze identiteit, iets dat ze thuis heel belangrijk vinden, en dat krijgt geen opvoedkundig of inhoudelijke invulling op een wijze, verstandige manier, ga je dat tegenwoordig zoeken op het internet. In je slaapkamer, in je eentje", weet Marcouch. "Of je ontmoet mensen die je allerlei cursussen aanbieden. Predikanten vandaag de dag, die ook in het Nederlands spreken. Dan kom je al heel snel in de fuik van het radicale gedachtegoed."

Filosofie

Door een proces van onderwijs en het zichzelf bezighouden met filosofie kwam Marcouch er "gelukkig" goed uit. "Als je in zo'n fase zit dat je het gevoel hebt van superioriteit, leert de filosofie je vragen te stellen. Dat is in het begin heel raar", zegt hij. "Het is een proces van onderwijs. Voortdurend de gedachten die je hebt ter discussie stellen, en daar weer alle andere varianten tegenover zetten waardoor je steeds meer doordrongen bent van dat er niet een waarheid bestaat, maar dat er meer wegen zijn om het goede te doen."

WNL sluit het jaar 2020 af met drie avondvullende interviews en een podcast. Illusionist Hans Klok, presentatrice en journaliste Fidan Ekiz, burgemeester van Arnhem Ahmed Marcouch en advocaat Peter Plasman blikken terug op het voor hun bijzondere jaar 2020. En ze kijken vooruit naar het nieuwe jaar in de Diepte In: Van Oud Naar Nieuw op NPO Radio 1.

Alle interviews zijn hier terug te luisteren.

LEES MEER 'VAN OUD NAAR NIEUW':