Coronavaccin van Pfizer biedt hoop, maar alles valt of staat bij de vaccinatiedekking

Een jubelstemming heerst nadat farmaceut Pfizer maandag bekendmaakt dat het coronavaccin dat zij ontwikkelen vooralsnog voor 90 procent effectief blijkt te zijn bij het voorkomen van een coronabesmetting. Zorgbestuurder Suzanne Kruizinga waarschuwt in Goedemorgen Nederland wel dat er een "aantal kanttekeningen" te plaatsen zijn.

Kathrin Jansen, bestuurder van Pfizer, noemt het “een historisch moment”. Dat schreef The New York Times. Volgens Jansen is het een “ongekende prestatie” dat dit vaccin binnen een jaar ontwikkeld is. Pfizer verwacht volgend jaar in totaal 1,3 miljard vaccins te kunnen produceren.

LEES OOK: Coronavaccin Pfizer blijkt voor 90 procent effectief (en veilig)

"Het is altijd goed om optimistisch te zijn. Zeker als we weer een stap dichterbij een vaccin zijn", zegt Kruizinga. Maar tegelijkertijd houdt ze een slag om de arm. "Wil een vaccin echt goed werken, zullen we 95 procent van de bevolking moeten vaccineren. Dat is echt voorwaardelijk voor een goede werking van het vaccin. Daar hebben we echt wat te doen."

Vaccinatiegraad

Wanneer de vaccinatiegraad onder een bepaald procenten aantal zakt — dat aantal verschilt per virus — loop je, ook als je zelf wel gevaccineerd bent, een verhoogd risico om alsnog het virus op te lopen.

"Om het heel simpel uit te leggen: 95 procent van de mensen in een groep moet gevaccineerd zijn om de aanwezigheid van het covid-virus heel erg laag te houden", zegt Kruizinga. "Zo laag dat je bijna niet meer besmet wordt van mens op mens. Dus hoe lager het percentage is van de mensen die gevaccineerd worden, hoe meer virus er toch in de samenleving is, hoe groter de kans is dat je toch besmet wordt."

Het vaccineren van zo'n grote groep mensen duurt normaal gesproken maanden tot jaren, zegt Kruizinga. "En dat is natuurlijk het andere punt: hoeveel capaciteit is er, en hoe veel middel?" Volgens de afspraken die Nederland binnen de Europese Unie heeft gemaakt met Pfizer, krijgen vanwege het bevolkingsaandeel binnen de EU tussen de 7,7 en 11,7 miljoen vaccins. Mogelijk zijn er twee doses van het vaccin per persoon nodig. "Dat is dus zeker niet 95 procent van de bevolking", zegt Kruizinga.

Rangorde

"Wat er zal gebeuren is dat er een soort rangorde komt, van wie er gevaccineerd mag worden. Dat is geen hogere wiskunde. Kwetsbare groepen zullen als eerst in aanmerking komen, en mensen die werken in zorg, welzijn en andere vitale beroepen", zegt de zorgbestuurder. Het kabinet heeft de Gezondheidsraad hierover om advies gevraagd. Dat advies wordt ergens in de komende weken verwacht.

Omdat het vaccinatieproces dus waarschijnlijk een tijd gaat duren, zullen er langere tijd mensen rondlopen die nog geen vaccinatie hebben gekregen. Het Pfizer-vaccin zou volgens de huidige getallen bovendien voor 90 procent beschermen. "Dat is fantastisch, dat is voldoende", zegt Kruizinga, "maar je hebt ook nog steeds tien procent kans om het te krijgen, zeker als je kwetsbaar bent. Dus die hoge vaccinatiegraad is echt belangrijk voor de werking van een vaccin."

Ondergrens

De landelijke vaccinatiegraad lag in 2019 op 93,6 procent, blijkt uit een rapport van het RIVM. Hierbij gaat het om vaccinaties die vanuit het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) gratis worden gegeven aan aan kinderen, voor bof, mazelen, rode hond en de meningokokkenziekte.

Als "ondergrens" voor de vaccinatiegraad wordt er vaak gedacht aan een deelname van minimaal 95 procent. Dat is namelijk het streven van de World Health Organization (WHO) om mazelen wereldwijd uit te roeien. Het mazelenvirus is echter het besmettelijkste virus ter wereld, en dus ook een stuk besmettelijker dan covid-19. Zo heeft mazelen een reproductienummer van 12 tot 18 (dus één persoon met mazelen besmet zo'n 12 tot 18 anderen), en lijkt dat bij het coronavirus ergens tussen 2 en 3 te liggen.

Doeltreffendheid en dekking

Hoeveel mensen er ingeënt moeten worden tegen het coronavirus, hangt dus af van de doeltreffendheid van het vaccin. Over het coronavaccin heeft de WHO gezegd dat zij een minimumeis stellen van 50 procent, maar daarmee zouden we niet alle maatregelen kunnen laten varen. Daarom zien zij het liefst dat het vaccin voor 70 procent ­beschermt. De WHO baseert dat op een Amerikaans onderzoek waaruit blijkt dat met een effectiviteit van 70 procent, 80 procent van de bevolking ingeënt moet worden om de coronacrisis te stoppen.

LEES OOK: Resultaten van het Oxford-coronavaccin dit jaar al verwacht