Bombardement op Hawija blijft Bijleveld achtervolgen: ‘Kamerleden willen zich laten gelden’
Voor de vierde keer voelt de Tweede Kamer minister van Defensie Ank Bijleveld vandaag aan de tand over de Nederlandse luchtaanval op het Iraakse Hawija in 2015. Zij wist namelijk dat daarbij zeker 70 burgerdoden waren gevallen, maar deelde die informatie niet met de Tweede Kamer. "Veel kamerleden voelen zich de afgelopen een beetje 'gepiepeld' als het gaat om informatieverstrekking vanuit het ministerie van Defensie", legt politiek commentator van De Telegraaf Wouter de Winther uit.
Toenmalig minister van Defensie, Jeanine Hennis, benadrukte meermaals in de Tweede Kamer dat bij de luchtaanval geen burgerdoden waren gevallen. In november vorig jaar meldde haar opvolger, de huidige minister Ank Bijleveld, dat Hennis destijds de kamer verkeerd heeft geïnformeerd. Wat volgt zijn verschillende debatten: wist onze regering van burgerdoden in Irak, en zo ja, op welk moment?
LEES OOK: ‘Defensie sloeg nooit groot alarm over burgerdoden bij luchtaanval Irak’
De Amerikaanse overheid gaf documenten vrij na een beroep van NRC en NOS op de Freedom of Information Act, waaruit bleek dat de Amerikaanse CIA nog voor het bombardement risico's zag, in tegenstelling tot wat minister Bijleveld altijd heeft gezegd.
'Kamerleden willen zich laten gelden'
Het is het eerste niet-coronagerelateerde debat sinds een aantal weken, nadat er afgesproken werd dat plenaire debatten de afgelopen tijd enkel over corona mochten gaan. Dit geeft volgens De Winther ook wel het politieke risico aan. "Het is zo dat een aantal Kamerleden zich de afgelopen weken op hebben zitten vreten, want die konden niet zo veel doen", zegt De Winter in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Bijleveld krijgt daarom een zware dag, vermoedt hij. "Kamerleden willen zich, denk ik, laten gelden, en die willen laten zien: wij controleren het kabinet nog steeds."
Veel kamerleden zijn volgens De Winther langzamerhand een beetje murw geslagen over dit onderwerp, omdat het nu al de zoveelste keer is dat het hierover gaat in de Tweede Kamer. In hoeverre was de informatie echt geheim, als de pers hier wel aan kon komen? "Dat is een van de vragen die de Kamer dus heeft gesteld. Hoe kan het zo zijn dat het journalisten wel lukt om dit soort cruciale informatie te bemachtigen?"
Geheimhouding
"Nu heeft het ministerie van Defensie wel een beetje een reputatie, dat als dit soort dingen gebeuren ze niet heel erg transparant zijn", zegt De Winther. "Maar ze hebben ook te maken met een bepaalde geheimhouding, zeker als er zich internationaal zaken voorvallen. Dat is ook de verdediging van de minister. Dat zij weliswaar over deze informatie beschikte, maar dat ze deze niet kon delen."
In november schreef Bijleveld een brief waarin ze benadrukt dat ze 'al het mogelijke heeft gedaan' voor het naar boven krijgen van de informatie. "Al het mogelijke is natuurlijk niet 'alles'", zegt De Winther. "Al het mogelijke leest wel als een klein voorbehoud, waardoor je die brieven soms echt met een loep moet scannen om te kijken wat er nu precies gezegd wordt, maar veel belangrijker: wat er niet gezegd wordt."
Eind vorig jaar overleefde Bijleveld een motie van wantrouwen over de kwestie. Deze werd gesteund door de hele oppositie, op Wybren van Haga en de SGP na. Of dit opnieuw het geval is, wordt nog spannend.
LEES OOK: Bijleveld over Hawija: ‘We hadden de stukken maar mochten ze niet openbaar maken’