Hoe PiS in Polen de media naar de hand zette: ‘Angst zaaien en framen’
Persvrijheid stond onder het bewind van de Poolse regeringspartij PiS afgelopen acht jaar flink onder druk. Er waait sinds kort een nieuwe wind. De nieuwe Poolse regering wil onpartijdigheid van publieke media terugbrengen, maar het heeft het land aardig wat pijn en moeite gekost.
Acht jaar lang regeerde de Poolse conservatieve PiS (Recht en Rechtvaardigheid) onder leiding van premier Mateusz Morawiecki en president Andrzej Duda. Onder PiS was er een anti-EU-koers. Zittende rechters maakten plaats voor partijloyalisten. Dat had invloed op de pers. Onafhankelijke of partij-kritische media werden het moeilijk gemaakt. Tot de verkiezingen van oktober vorig jaar. Donald Tusk (Burgerplatform) slaagde erin een coalitie te vormen. Sinds december is hij de nieuwe premier van Polen. Hij wil een pro-EU-koers varen om de pers onafhankelijk te maken.
TVP bezet
TVP (Televisie Polen) is in handen van de overheid. Over het algemeen delen zij de politieke standpunten. Alle andere zenders zijn commerciële stations. Bij TVP gebeurde er in december iets opmerkelijks. Politie moest in actie komen toen PiS-politici een sit-in organiseerden bij TVP na het ontslag van de leiding van TVP en de Poolse radio. “Voor de hoofdingang waren politici van PiS die het gebouw blokkeerden. Er waren veel agenten en beveiligers die de politici tegenhielden. Zij probeerden onze studio te bezetten. Dat was een lastige situatie”, zegt journalist bij TVP Witold Tabaka in Stand van Nederland: Generatie Europa op NPO 2.
Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!
Tabaka vertrok bij TVP onder het PiS-bewind, maar is nu weer terug op zijn oude post. “Mijn nieuwe baas probeerde mij te dwingen niet met oppositieleden te praten. Dat was voor mij het signaal dat ik hier niet meer kon werken. Echte journalistiek was niet mogelijk. Het was pure propaganda. Het was geen echte journalistiek. Nu doen we weer echt journalistiek werk.”
‘Angst zaaien’
Mark Middel woont in Polen en is correspondent voor NRC. Hij maakte het ook van dichtbij mee hoe PiS de toon sloeg bij TVP. “Als ik nu zeg dat TVP een propagandakanaal was onder PiS, dekt het nooit de lading. Het was erger dan dat. Het is angst zaaien, framen met muziekjes en hele heftige beelden. Dat deed TVP afgelopen jaren.”
De TVP wordt betaald door de Poolse belastingbetaler en nu blijkt dat veel deskundigen en experts die iets vertelden, een pro-PiS-boodschap hadden. “Zij werden flink betaald door die zender, dus eigenlijk door belastinggeld van de Poolse belastingbetaler”, vertelt Middel.
Meer van Stand van Nederland: Generatie Europa zien? Dat kan op NPO Start.
Inmiddels is TVP helemaal veranderd nu Tusk de scepter zwaait in Polen. Middel: “Het is een informatief kanaal geworden. Er is wel kritiek dat zij iets meer het geluid van Tusk laten horen en iets minder van PiS. Het grote verschil is wel dat zowel politici van PiS als politici die onder Tusk vallen, allebei in het programma komen. Voorheen was dat onmogelijk.”
Vrees dat het terugkomt
Wat betreft media, is in Polen niks in wet verankerd. Over vier jaar zijn er weer verkiezingen en als PiS dan weer aan de macht komt, is “het gevaal dat het weer helemaal terugdraait”, vertelt Middel. “De samenleving is acht jaar onder PiS enorm gepolariseerd. Binnen families praten mensen niet meer met elkaar.”
Door: Vick ten Wolde
Maak nu het verschil. Het telt. Word lid van WNL. Klik hier
Podcast: 'Dick Schoof is een activist'
Het is een historisch unicum: deze zomer mogen de ministers van Schoof I zelf meeschrijven aan hun paragraaf van het regeerakkoord. Wie had verwacht dat technocraten een cruciale rol zouden spelen in de vorming van een rechts-populistisch kabinet?
Martijn de Greve gaat in gesprek met oud-minister van Defensie Joris Voorhoeve, oud-staatssecretaris van Onderwijs en Sociale Zaken Jacques Wallage en met politiek verslaggever Thomas van Groningen.
Luister hier de podcast!
Podcast: Politieagenten ontmaskeren criminelen op Telegram: 'Een taser voor maar 50 euro'
We belanden in de krochten van Telegram: hoe makkelijk kom je daar aan wapens, drugs en nepgeld? Onderzoeksjournalist Sandra van den Heuvel belt met mensen die tasers, pepperspray en ID-kaarten aanbieden.
Presentator Maaike Timmerman gaat in gesprek over de duistere kant van Telegram met landelijk Officier van Justitie Cybercrime Koen Hermans en Frans Barend van de politie Amsterdam.
Luister hier!
Waar supporters van het Nederlands elftal vanochtend met een kater zijn wakker geworden, is de stemming in Oostenrijk opperbest. Ook bij Günther Flatscher, die werd…
Lees meerOver een maand gaan de Olympische Spelen in Parijs van start. Het is pas voor de tweede keer in de geschiedenis dat de turnmannen met…
Lees meerDe meest beruchte camping van Nederland, Fort Oranje, is woensdag geveild. Het hoogste bod was 6,45 miljoen euro, is te zien op de website van…
Lees meerZanger Jan Smit vindt de kritiek op het Nederlands elftal na de verloren EK-wedstrijd tegen Oostenrijk overdreven. “Ik vind dat ondanks het teleurstellende resultaat, we…
Lees meerHet Nederlands elftal kwam zacht uitgedrukt gisteren slecht voor de dag tegen Oostenrijk en eindigt als derde in de poule. Daarmee is de volgende ronde…
Lees meerAan een ontspannende douche, een toiletbezoek of een goedgevuld opblaasbadje in de tuin komt in de toekomst mogelijk een duurder prijskaartje te hangen. Nederland moet…
Lees meerTerwijl Nederland voor de tv zat om naar de EK-wedstrijd van Oranje te kijken, nam afzwaaiend premier Mark Rutte gisteravond in stilte afscheid van de…
Lees meerJe hele leven exact hetzelfde werk uitoefenen is door de opkomst van kunstmatige intelligentie en andere technologische ontwikkelingen ondenkbaar. Demissionair minister Sociale Zaken en Werkgelegenheid…
Lees meerTijdens debatten moet niet meer worden toegestaan om “racistische omvolkingstheorieën” te verspreiden, vindt een meerderheid in de Tweede Kamer. Deze oproep van DENK aan het…
Lees meerDe moties van wantrouwen en van afkeuring die oppositiepartijen hadden ingediend tegen demissionair justitieminister Dilan Yeşilgöz zijn verworpen. De indieners verwijten haar dat ze via…
Lees meerRusland heeft op het bezette Oekraïense schiereiland de Krim de mensenrechten geschonden, oordeelt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Het geeft Oekraïne,…
Lees meerEen 70-jarige Nederlandse man is in Duitsland overleden na het neerstorten van het zweefvliegtuig waar hij in zat, meldt het Duitse persbureau dpa. Op het…
Lees meerVakbond FNV pleit voor een puntensysteem, dat bepaalt wie wel en wie niet voor zijn pensioen mag stoppen met werken. Dat meldt De Telegraaf. Met…
Lees meerDe Eerste Kamer heeft de Wet betaalbare huur aangenomen. Daarmee wordt de wet, die de huren in de middensector en de sociale huursector omlaag moet…
Lees meerVolgens het demissionaire kabinet is de kennis over de Tweede Wereldoorlog te gering. Daarom investeert het vanaf 2025 jaarlijks één miljoen extra in Holocaust-onderwijs. Het…
Lees meer