Is het moment aangebroken dat Poetin daadwerkelijk kernwapens inzet? ‘Enige wat je kunt doen is meer sancties opleggen’

President Vladimir Poetin gaat naar verwachting dreigen met het gebruiken van kernwapens tegen het Westen als het krachtige verzet van Oekraïne tegen de Russische invasie voortduurt. Dat schrijven de inlichtingendienst van het Amerikaanse ministerie van Defensie in een rapport.

Poetin kondigde eind vorige maand, enkele dagen na de invasie in Oekraïne, aan de nucleaire wapens van Rusland als afschrikkingsmiddel in paraatheid te brengen. “Er zou nu een moment kunnen zijn aangebroken dat kernwapens daadwerkelijk worden ingezet”, zegt directeur van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) Rob de Wijk erover.

De Russische strijdkrachten raken geleidelijk uitgeput door de inmiddels drie weken durende oorlog. Ook het leger kan op termijn ook materieel tekortschieten, zeker als het gedurende langere tijd gebieden moet bezetten. “Het is echt moeizaam. Je ziet dat er geen grote vorderingen worden gemaakt”, zegt De Wijk.

Tegelijkertijd storten de westerse sancties Rusland waarschijnlijk in een langdurige economische depressie en diplomatieke isolatie, zo zegt luitenant-generaal Scott Berrier, de directeur van de inlichtingendienst, in het rapport.

‘Je kunt proberen om er in één klap een einde aan te maken’

“En dat betekent dat in het Russische denken je kunt proberen om er in één klap een einde aan te maken”, legt De Wijk uit. “Dat heet escaleren om te deëscaleren. Dus je zet een kernwapen in, in de hoop dat de tegenstander verlamt wordt, en dat die zegt: nu doen we maar niets.”

Wat voor kernwapen de Russen dan precies in zullen zetten is lastig te voorspellen, zegt De Wijk. “In het Russische denken zou er een kernwapen in worden gezet om iets duidelijk te maken. Demonstratieve inzet, heet dat. Dat zou je bijvoorbeeld hoog in de lucht kunnen doen. Daarmee maak je duidelijk: stoppen, of anders gaan we verder.” Als het hoog in de lucht gebeurt, heeft dit in principe geen effect op de mensen die daaronder wonen, zegt De Wijk. “Maar het kan ook fout gaan.”

Cubacrisis

Dat gebeurde ook in 1962. “Toen hebben we de Cubacrisis gehad, en stond de wereld ook op de drempel van een kernwapenoorlog. Toen zijn er drie kernwapens geëxplodeerd, per ongeluk in Rusland”, vertelt De Wijk. “Bij eentje ging dat toen wel mis. Toen gingen alle elektronische circuits kapot, en dat heeft te maken met de elektromagnetische puls die vrijkomt bij zo’n kernwapenexplosie, en dat was niet helemaal de bedoeling.”

Dat kan nu ook weer het geval zijn, zet De Wijk. “Het hoeft niet op een slagveld te gebeuren in Oekraïne, maar het kan ook hoog boven Oekraïne zijn, of hoog boven Rusland.”

Als Poetin hier inderdaad toe overgaat gaat de NAVO “niet gek veel” doen, zegt De Wijk. “Het probleem is dat we nu worden geconfronteerd met een dertig jaar lange bezuiniging op Defensie. We hebben onze krijgsmachten omgevormd tot vredesmachten, daar kunnen we niet zo veel mee.”

‘Het enige wat je kunt doen is meer sancties opleggen’

De Verenigde Staten hebben wel een groot leger. “Maar die krijgsmacht zit vooral in Amerika, en niet hier. Er is nu 40.000 man ingezet, die worden nu naar de grens gestuurd, maar dat is niet zo gek veel”, zegt De Wijk. “Dus het enige wat je kunt doen is meer sancties opleggen.”

Bij het gebruik van kernwapens is alleen de zwaarst denkbare sanctie nog een mogelijkheid: het stopzetten van de gasvoorziening. “En daar moeten we ons nog een beetje op voorbereiden. Je moet maatregelen treffen dat vitale industrieën openblijven, en dat mensen nog hun licht aan kunnen doen. Dus er moet nu een lijst komen van wat er wordt afgeschaald.”

LEES OOK: Strijd om Oekraïense havenstad lijkt dichtbij: ‘Odessa heeft een belangrijke symbolische waarde’

Door: Redactie