Confrontatie tussen Polen en het Europees Parlement: ‘Na Brexit misschien wel de grootste uitdaging voor de EU’

De beslissing van het constitutioneel hof in Polen dat nationaal recht boven Europees recht komt te staan wordt een aanval op de Europese Unie en juridische kamikaze genoemd. De Poolse premier reist dinsdag af naar Straatsburg om hier verantwoording over af te leggen aan de andere lidstaten.

“Na de Brexit is dit conflict misschien wel de grootste uitdaging voor de Europese Unie”,  zegt EU-correspondent van De Telegraaf Alexander Bakker in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “Waar men voor vreest is dat het fundament van de Europese Unie onderuit wordt gehaald. Dat is waarom het Europees Parlement en heel veel lidstaten het hoog opnemen en zeggen dat nu heel hard moet worden ingegrepen tegen Polen.”

De snelste manier om Polen te raken is via de centen, aldus Bakker. “De verwachting is ook dat de Europese Commissie, het dagelijkse bestuur van de Europese Unie, voor die weg zal gaan.”

‘Dan is het einde zoek’

Dit kan dus leiden tot een crisis in Europa. “De Europese Unie is een waardengemeenschap van 27 landen”, legt CDA-Tweede Kamerlid Mustafa Amhaouch uit. “Hetzelfde als in de sport. Dat je een competitie afspreekt met scheidsrechters en dat je gezamenlijke afspraken maakt. En als dan een partij gaat zeggen: ik neem mijn eigen scheidsrechters mee en ik bepaal zelf wel wat ik goed en slecht vind, dan zaag je aan de stoelpoten van die waardengemeenschap.Als Polen dat vandaag doet, en Hongarije doet dat morgen en een ander land doet dat overmorgen, dan is het einde zoek.”

Dat kan het einde van Europa betekenen. “Dan is het instituut Europa voorbij, dat heel veel welvaart en welzijn heeft gebracht, ook voor Polen. Als je ziet waar dat land vandaag komt, dat is wel een succes geweest. Maar dat ze nu de Europese Unie gaan uitdagen, dat is zeer vervelend en ook zeer ondermijnend voor de Europese gemeenschap.”

‘Het gaat over heel veel geld’

Als het Poolse recht boven het Europese recht wordt geplaatst, kan Nederland ook zijn bedrijven daar niet meer beschermen, vreest Amhaouch. “Dan kunnen wij onze ook burgers ook niet meer beschermen. Iedereen gaat dan zijn eigen spelregels maken. Polen is ook een groot land, 40 miljoen inwoners, maar het is één familie van 27 landen.”

Met het Europese recht maak je afspraken met elkaar, benadrukt het Tweede Kamerlid. “Polen heeft zich daar ook aan gecommitteerd. Dan kun je niet vandaag of morgen aan komen zetten met: nu bevalt het mij even niet en tegelijkertijd wel zeggen dat je de Europese subsidies wil hebben want dat gaat over heel veel geld. Dat is cherry picking en dat accepteren wij niet.”

‘Anders geen geld’

Het Kamerlid vindt dat de 36 miljard euro van het coronafonds die klaarligt voor Polen niet moet worden gegeven als ze zich niet committeren aan de Europese spelregels. “Dat is een van de belangrijke instrumenten die wij hebben. Maar we hebben ook het rechtstatelijke beginsel dat de rechtsstaat in Polen overeind moet blijven. Het kan niet zo zijn dat er politieke benoemingen van rechters zijn, het kan niet zo zijn dat de journalisten geen vrijheid krijgen om hun werk te doen, het kan niet zo zijn dat minderheden niet beschermd worden. Het zijn waardes die wij allemaal onderschrijven in Europa en dat moet Polen ook doen, anders geen geld.”

De Poolse premier zou tegen Mark Rutte hebben gezegd dat hij de laatste persoon is die Polen de les moet lezen omdat in Nederland journalisten worden vermoord. “Maar dan vergelijk je appels met peren. Als je vandaag ook kijkt naar het Venetië-rapport, dat duidelijk zegt dat Nederland een rechtsstaat is met democratische instituties. Daar kan Polen zijn beklag niet over doen. Dat wil niet zeggen dat wij het beste jongetje van de klas zijn. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de toeslagenaffaire hebben wij ook huiswerk te maken. Maar wij staan wel voor gelijkwaardigheid voor zowel het recht in Nederland en in Europa.”

‘Exit van Polen geloof ik niet in’

Amhaouch verwacht de Poolse premier Mateusz Morawiecki in Straatsburg gaat zeggen dat hij het niet zo heeft bedoeld. “Toch zal hij het Europees parlement uitdagen. Ik denk dat het Europees Parlement heel hard zal zijn voor Polen, terecht, en streng en rechtvaardig. Een exit van Polen geloof ik niet in want Polen weet hoe belangrijk Europa is voor Polen en voor hun burgers.”

LEES OOK: Polen past omstreden Holocaustwet aan: geen cel meer voor erkennen Poolse betrokkenheid

Door: Redactie