Helmersstraat werd weggevaagd in de oorlog: ‘Symbool voor verdwijnen van Joods leven in Rotterdam’

De Helmersstraat in Rotterdam werd weggevaagd na het bombardement, maar staat nog altijd symbool voor het Joodse leven in Rotterdam van voor de oorlog. “Joden waren een belangrijk onderdeel van de stad Rotterdam”, vertelt rabbijn Albert Ringer in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “Een vooruitstrevende groep Joden, een van de grootste Joodse gemeenschappen in Nederland, bestaat niet meer omdat de hele gemeenschap is vernietigd in de Tweede Wereldoorlog.”

De Helmersstraat werd ongeveer voor negentig procent door mensen van Joodse afkomst bewoond. Op de plek waar de straat zich bevond, bij de Kruiskade in het centrum van de stad, hangt nu enkel nog een bordje. “Daarom is het zo belangrijk om die herinnering hier terug te brengen”, vertelt Ringer. Om die reden is hij heel dankbaar voor het werk van Karima Bouchtaoui, die de straat in haar gastlessen over de Holocaust bespreekt. “Zij brengt de herinnering aan deze straat als een symbool voor het verdwijnen van Joods leven in de stad onder de aandacht van scholieren.” De rabbijn noemt dat “heel moedig”.

‘Verhaal moet van het papier afkomen’

Bouchtaoui, statenlid voor de VVD in Zuid Holland, probeert de verhalen van de Tweede Wereldoorlog in haar gastlessen een gezicht te geven. “Voor de volgende generatie moet het verhaal van het papier afkomen en dat doe je met verhalen, met gevoel en door kinderen te raken”, vertelt ze. Omdat ze haar lessen door de pandemie digitaal moet geven, dacht ze dit jaar “extra hard” na over een verhaal dat goed binnenkomt bij leerlingen. Ze wilde de kwetsbare vrijheid voor hen tastbaar maken.

Via haar Rotterdamse netwerk kwam ze in contact met rabbijn Ringer, die haar vertelde over de Helmersstraat. “Ik dacht: dit is zo ongelofelijk, zo bijzonder, zo mooi maar ook heel aangrijpend, dit moet ik gewoon vertellen.”

Een foto van de versierde Helmersstraat.

Voor de oorlog werd in Rotterdam tijdens Koninginnedag (toen nog op 31 augustus, de verjaardag van Koningin Wilhelmina) de verkiezing van mooist versierde straat gehouden. De Helmersstraat, vernoemd naar de Amsterdamse dichter Jan Frederik Helmers, won deze prijs regelmatig en stond bekend om de mooie versiering. Deze bestond uit een mengeling van Joodse symbolen en symbolen die te maken hadden met het koningshuis en Nederland.

“Ik probeer dan in te beelden hoe ik als kind in mijn eigen straat ben opgegroeid”, vertelt Bouchtaoui. “Ik weet nog wie de buren waren, met wie ik heb gespeeld. Dat geldt ook voor de Helmersstraat.” De meeste mensen uit de straat overleefde de Holocaust niet. “Ik vind dat zo’n ingrijpend verhaal, dat ik ook aan de kinderen uitleg: het centrum waar je vaak komt, daar was ooit de Helmersstraat.”

‘We moeten het niet accepteren dat de Holocaust niet besproken kan worden’

Op sommige scholen is de Holocaust een onbespreekbaar onderwerp, gezien de reacties die daar mogelijk op volgen. “Ik vind dat we naast de docenten moeten gaan staan die dat niet durven en die daar moeite mee hebben”, zegt Bouchtaoui daarover. “We moeten het niet accepteren dat de Holocaust niet besproken kan worden in de klas. In de klas wordt je gevormd. Daar krijg je een visie over de wereld en maatschappij en over hoe jij wil zijn.” Om die reden vindt Bouchtaoui de Holocaust juist een ontzettend belangrijk onderwerp. “Tot op heden hebben we nog steeds te maken met uitsluiting, discriminatie, en daar wil ik een eigen bijdrage aan leveren.”

Sinds 1993 bestaat de Helmersstraat weer, nu op de Kop van Zuid in Rotterdam. In die buurt zijn een aantal straten vernoemd naar personen en locaties die verwijzen naar het Joodse verleden van de stad.

LEES OOK: André van Duin houdt toespraak tijdens Dodenherdenking: ‘Spreek over hoe het in Rotterdam geweest is’

Door: Redactie