Balkenende verbijsterd over verzwegen onwaarheden rond Hirsi Ali: 'Dat is spelen met dynamiet'
Oud-premier Jan Peter Balkenende en voormalig minister voor Vreemdelingenbeleid en Integratie Rita Verdonk wisten niet dat toenmalig VVD-voorzitter Bas Eenhoorn en partijleider Gerrit Zalm al jaren eerder op de hoogte waren van onwaarheden in de asielaanvraag van Ayaan Hirsi Ali. Dat blijkt uit het NTR premiersportret 'De storm van Balkenende'. "Dat is dan denk ik toch spelen met dynamiet", reageert Balkenende.
Het kabinet viel uiteindelijk over de kwestie. "Wij waren ook verbaasd", reageert maker Thomas Blom In Café Kockelmann op NPO 2. "Zalm en Eenhoorn waren daar als enigen van op de hoogte en zij beseffen dat nu voor het eerst. De reactie is waarom ze dat niet eerder hadden gezegd. Dan hadden ze het mogelijk om kunnen buigen."
Ayaan Hirsi Ali, voormalig Tweede Kamerlid voor de VVD, werd in 2006 door het programma Zembla geconfronteerd met haar verleden. Ze zou tijdens haar asielaanvraag onder meer een verkeerde naam en geboortedatum hebben opgegeven. Hoewel ze dat al eerder in de media had genoemd, werd het groot nieuws.
Op archiefbeelden is te zien dat Hirsi Ali al jaren eerder, bij haar verkiezing tot Kamerlid, haar bezorgdheid over de kwestie uitspreekt tegen Bas Eenhoorn, die op dat moment partijvoorzitter is. Die stelt: "Volgens mij gaat het allemaal goed. Je moet gewoon niet bewegen, rustig aan, gewoon doorgaan."
'Wat afschuwelijk'
Geconfronteerd met dat fragment uiten Verdonk en Balkenende hun verbazing. Zij zijn destijds nooit direct door de VVD-top op de hoogte gesteld van de informatie. Verdonk: "Daar heb ik dus helemaal nooit wat van geweten. Wat afschuwelijk. Zalm was een soort peetvader voor mij bij de VVD. Hij heeft me binnengehaald. En hij laat me gewoon ineens stikken voor Ayaan."
Balkenende is eveneens verbaasd door de uitspraken van Zalm. "Als ze zelf wist dat er problemen zouden kunnen ontstaan en dat bespreekt met de VVD-voorzitter, die vervolgens zegt dat het wel losloopt, dan is dat spelen met dynamiet. Het heeft enorme consequenties gehad. Het is achteraf geen gelukkige keuze geweest, een foute keuze."
“Zalm en Eenhoorn waren daar als enigen van op de hoogte en zij beseffen dat nu voor het eerst. De reactie is waarom ze dat niet eerder hadden gezegd. Dan hadden ze het mogelijk om kunnen buigen.”
Ook Hans Hoogervorst, voormalig minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor de VVD, stelt in de uitzending niets af te hebben geweten van deze woordenwisseling. "Dat is allemaal heel plotseling gegaan. Ik denk ook dat ze niet had toegelaten mogen worden tot de VVD. Daar hadden hele grote rode lampen moeten aangaan: 'Dit moeten we niet doen'."
Reactie Eenhoorn en Zalm
In een reactie erkennen Bas Eenhoorn en Gerrit Zalm de informatie niet gedeeld te hebben. Eenhoorn interpreteerde de onwaarheden als onnauwkeurigheden, Zalm zag geen aanleiding om dat wat volgens hem al publiekelijk bekend was, onder iemands aandacht te brengen.
De kwestie Hirsi Ali leidde tot de val van het tweede kabinet Balkenende, nadat D66 het vertrouwen in Verdonk had opgezegd. Hirsi Ali mocht uiteindelijk haar paspoort houden, ze woonde op dat moment al in de Verenigde Staten.
'Tegen onwaarheid is geen kruid gewassen'
In de tweedelige documentaireserie, die door de NTR op 27 en 28 december wordt uitgezonden, komt Balkenende ook terug op zijn uitspraak over de controverse rond het huwelijk tussen prins Johan Friso en Mabel Wisse Smit. Ze bleek contacten te hebben met de toen beruchte drugsbaas Klaas Bruinsma.
Toen prins Friso zich wilde verloven met Smit, moest de regering volgens de Grondwet toestemming van de Staten-Generaal vragen om het huwelijk goed te keuren. De verloving kwam onder druk te staan omdat de informatie over haar verleden niet volledig of niet naar behoren was verstrekt aan de regering en de Kamer.
Daaropvolgend sprak Balkenende zich op een persconferentie uit over de kwestie, waarin hij de uitspraak 'tegen onwaarheid is geen kruid gewassen' gebruikte. Volgens Balkenende was deze uitspraak "te hard".
Voordat hij de persconferentie deed, had Balkenende in het Torentje een gesprek met een aantal topambtenaren. Eén van hen heeft volgens de oud-premier de beruchte zin uitgesproken, die tijdens het persmoment in Balkenende opkwam. "Het zat in mijn hoofd en dat is, denk ik, ook de reden geweest dat ik dat zinnetje heb gebruikt. Achteraf gezien had die zin niet gezegd hoeven worden. Het was niet nodig en ik begrijp het ongenoegen daarover."