Kopstukken corona onder ede gehoord in mei 2026: 'Zullen aantal namen voor de hand liggen'
In mei en juni volgend jaar worden kopstukken openbaar gehoord die in de coronaperiode grote invloed hebben gehad op het beleid. Dat zegt voorzitter van de Parlementaire enquêtecommissie Corona Daan de Kort in het radioprogramma Sven op 1. "We hebben veel dossieronderzoek gedaan en besloten gesprekken gehad. Nu gaan we kijken wie we uitnodigen en welke vragen we stellen."
Oud-premier Mark Rutte en oud-minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge worden naar alle waarschijnlijkheid gehoord. "Er zullen zeker een aantal keuzes voor de hand liggen", wil De Kort daarover kwijt. "We kijken ook naar adviseurs. Het OMT (Outbreak Management Team, red.) was bijvoorbeeld een belangrijke in die periode."
Complexe puzzel
Voor het oprichten van de enquêtecommissie was unanieme steun in de Kamer. Hoe de openbare verhoren er precies uit te komen te zien, is nog niet duidelijk. "We leggen de puzzel met elkaar, op basis van het dossieronderzoek en 88 besloten gesprekken die hebben plaatsgevonden. Dan kijk je wie je gaat uitnodigen voor het openbaar verhoor. Die keuzes moeten we nog maken. Eerst komt het kerstreces eraan, daarna kunnen we de complexe puzzel leggen." Het uitgangspunt is dat de verhoren in mei en juni volgend jaar plaatsvinden.
“We hebben veel dossieronderzoek gedaan en besloten gesprekken gehad. Nu gaan we kijken wie we uitnodigen en welke vragen we stellen.”
De Kort neemt overheidsbesluiten als het instellen van de avondklok, coronatoegangsbewijzen en het sluiten van scholen nauwkeurig onder de loep. "Er is ingegrepen in de grondrechten van mensen. Hoe vond die weging plaats? En hoe zorg je ervoor dat de democratische legitimiteit in crisisperiodes in stand wordt gehouden?"
Hij benadrukt het belang van een goede voorbereiding. "Als je aan de besloten gesprekken goede invulling hebt gegeven, worden ze tijdens de openbare verhoren niet vaak verrast. Dat is alleen maar goed, omdat er dan al een stevig fundament ligt."
Coronacritici
Ook richt het onderzoek zich op coronacritici. Het is volgens De Kort van belang dat het "rapport voor zichzelf moet spreken", waardoor hij hoopt dat criticasters zich daarachter scharen. "Aan ons is dat een duidelijke opdracht om te volbrengen. Ook hoe is omgegaan met coronacritici, dat is een belangrijk deel in ons onderzoek. Vriendengroepen kwamen tegenover elkaar te staan, er ontstond veel polarisatie."
Luister deze uitzending van Sven op 1 hier terug als podcast:
Criticasters betwijfelen onder meer of de avondklok wel proportioneel was, stellen dat het kabinet zich te veel liet meeslepen met het advies van het OMT én dat een aantal OMT-leden buitengewone invloed hadden op het overheidsbeleid. "Het zou mooi zijn als we een stukje verbinding kunnen terugkrijgen en aan collectieve traumaverwerking kunnen doen door de openbare verhoren", zegt De Kort.
Veel verschuivingen
De opgerichte enquêtecommissie maakte het zichzelf alleen niet makkelijk door personele verschuivingen. Daardoor waren collega's Songül Mutluer (GroenLinks-PvdA, ondervoorzitter) en Henk-Jan Oosterhuis (D66) bijvoorbeeld niet aanwezig bij eerdere besloten verhoren. Door de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober is de samenstelling van de commissie flink door elkaar gehusseld en versmald.
“Er is ingegrepen in de grondrechten van mensen. Hoe vond die weging plaats? En hoe zorg je ervoor dat de democratische legitimiteit in crisisperiodes in stand wordt gehouden?”
Toch is dat niet direct nadelig, vindt De Kort. "Het helpt dat ik de vorige fase heb meegemaakt (als enige, red.) en nieuwe leden hebben ook nieuwe inzichten. Dat kan onze blik weer verscherpen. Het kan complementair aan elkaar zijn en iets toevoegen."
'Konden geen afscheid nemen'
Een enquêtecommissie was ooit een schaars instrument dat alleen werd ingezet als er sprake was van uiterste noodzaak. De laatste jaren zijn er echter veel enquêtecommissies geweest, waardoor sceptici in een eerder stadium hun vraagtekens zetten of deze commissie wel van de grond kon komen door geld, personele invulling en ondersteuning.
De Kort is verheugd dat dit is gebeurd en is resoluut: "Als er een onderwerp een enquêtecommissie verdient, dan is het dit onderwerp. Dat realiseerde ik me toen ik hiermee begon, maar dat ben ik mij nog meer gaan realiseren toen ik de werkbezoeken heb afgelegd. Je spreekt mensen die geen afscheid hebben kunnen nemen van hun vader of moeder die op sterven lag."