Verkiezingen in Oekraïne? Victoria Koblenko houdt rekening met slimme zet van Zelensky: 'Dit is retoriek om Trump te keren'

Het is maar de vraag of het daadwerkelijk tot verkiezingen in Oekraïne komt, zegt Victoria Koblenko, die de situatie in haar geboorteland op de voet volgt. Dat president Volodymyr Zelensky zich bereid toont om verkiezingen te organiseren, is volgens haar een tactische zet om zijn Amerikaanse evenknie Donald Trump het Oekraïne-kamp in te trekken.

Dat er überhaupt wordt gesproken over verkiezingen in Oekraïne, vindt Koblenko cynisch. Zelensky won in 2019 met grote meerderheid de presidentsverkiezingen. Door de oorlog met Rusland zijn nieuwe verkiezingen opgeschort, terwijl zij anders in 2024 hadden moeten plaatsvinden. Onder druk van het Witte Huis zou er nu toch een stembusgang moeten komen.

Net als de Russische president Vladimir Poetin pleit ook Donald Trump voor verkiezingen in Oekraïne. In gesprek met nieuwssite Politico suggereerde hij onlangs dat het land geen democratie meer is omdat verkiezingen zo lang op zich laten wachten. "Ze hebben al heel lang geen verkiezingen meer gehad", zei hij. "Weet je, ze praten over een democratie, maar op een gegeven moment is het geen democratie meer."

Zelensky zit in een lastig parket: hij moet onderhandelingsruimte creëren om niet volledig akkoord te hoeven gaan met het 28-puntenplan van Trump voor vrede in Oekraïne, dat door critici als pro-Russisch wordt gezien. Dinsdag zei hij daarom klaar te zijn voor verkiezingen in oorlogstijd, mits de Verenigde Staten en Europese partners in staat zijn veiligheidsgaranties te bieden tijdens dat proces.

'Miljoenen mensen in bezet gebied'

"Ik moet eerst opmerken dat het markant is dat we het hebben over een leider die democratisch is verkozen en door een staat van beleg niet in staat is om verkiezingen uit te schrijven, terwijl de leider die dat vanuit Rusland eist al vijfentwintig jaar aan de macht is en door een eigen wijziging van de grondwet waarschijnlijk nog jaren aan de macht zal blijven", verzucht Koblenko. "Hij zal dan de langst zittende leider in de Russische geschiedenis zijn. Toch weten ze het zo te spinnen dat Zelensky niet democratisch is."

Koblenko maakt zich zorgen over mogelijke verkiezingen in oorlogstijd. Die zouden gepaard gaan met grote logistieke uitdagingen, onder meer omdat Rusland een deel van het land bezet houdt. "En er zijn miljoenen mensen die in bezet gebied leven, die gedwongen worden om een Russisch paspoort te nemen. Kunnen zij nog vrij ergens hun stem uitbrengen of zijn zij verloren?"

"Het gaat om een grote bevolkingsgroep in een nogal lastige positie. Daarnaast zijn er zeven tot acht miljoen Oekraïners gevlucht", vervolgt ze. Ze wijst ook op de mensen die aan de frontlinie wonen, die momenteel zo’n 1300 kilometer lang is. "Hoe zit het met hun veiligheid? Het gaat om honderdduizenden mensen."

Plan van Zelensky?

Met dat beeld in het achterhoofd houdt Koblenko er rekening mee dat Zelensky op dit moment helemaal geen verkiezingen wil, maar bezig is om Trump te beïnvloeden. "Ik denk dat dit retoriek is om Trump te keren", zegt ze over de bereidheid van Zelensky tot een stembusgang. "Het is nogal wat om de grondwet in Oekraïne aan te passen om alsnog de verkiezingen uit te voeren."

Koblenko spreekt van een "manoeuvre om de vredesbesprekingen te beïnvloeden. Door zich bereid te tonen om verkiezingen te houden, denk ik dat hij de angel uit de discussie wil halen in Amerika." Bovendien eist Zelensky veiligheidsgaranties van Westerse bondgenoten, wat mogelijk een vredesmacht zou betekenen met Amerikaanse en Europese troepen. De kans dat Trump daarmee akkoord gaat, lijkt uiterst klein.

Mocht het toch tot verkiezingen komen, denkt Koblenko dat Zelensky een goede kans maakt om te winnen. "Je ziet het met presidenten in oorlogstijd door de geschiedenis heen: als er nog oorlog is, is de kans heel groot dat je opnieuw verkozen wordt, omdat de bevolking zich wil organiseren tegen capitulatie. Deze verkiezingen zullen gezien worden als verkiezingen over de vraag: ben je voor of tegen de capitulatie zoals die nu voorgesteld wordt door Amerika en uit de koker komt van Rusland."

Tekst gaat verder onder X.

De enige serieuze tegenkandidaat voor Zelensky lijkt op dit moment Valerij Zaloezjny, de oud-bevelhebber van het leger, die vorig jaar door Zelensky werd ontslagen en nu ambassadeur in Londen is. "Zaloezjny positioneert zich afgelopen jaar echt al als mogelijke potentiële presidentskandidaat. Hij zou in mijn optiek een hele goede kandidaat zijn, maar het is echt te vroeg om te zeggen dat het zo ver zal komen."

'Heel risicovol'

ChristenUnie-leider Mirjam Bikker, ook te gast in de studio, vindt het "heel risicovol" dat Zelensky mogelijk verkiezingen gaat organiseren. "Je kunt verwachten dat Rusland op een hybride manier zal proberen de invloedssfeer te vergroten. Dat hebben we al in omringende landen gezien als Moldavië en Roemenië." Volgens haar probeerde Rusland daar met onder meer online trollen de verkiezingen te beïnvloeden.

"Het is razend spannend, maar Zelensky laat opnieuw zien dat hij een leider is van zijn volk", vervolgt Bikker. "Hij durft stappen te zetten om ervoor te zorgen dat Amerika tegenover Poetin gaat staan, in plaats van vooral naar Poetin te kijken, zoals Trump nu doet. Het is een knappe stap, maar ik hoop dat Trump bij zinnen komt. Zelensky is een man die zich democratisch laat kiezen, die zich laat aanspreken als er corruptie is. Bij Poetin zien we daar niks van. In Rusland wordt alles onder het tapijt geveegd."

Koblenko is overigens ook kritisch op Zelensky. "Oekraïne heeft de afgelopen vier jaar, behalve vechten aan het front om de soevereiniteit te verdedigen, aan een ander front in Europa en Amerika een diplomatieke slag moeten slaan. Vier jaar geleden moest je nog bewijzen of Oekraïne een onafhankelijk land was ten aanzien van de Russische federatie. Nu is dat niet meer nodig, helaas ten koste van te veel mensenlevens."

"Maar er is één ding waar Oekraïne in Amerika niet in is geslaagd: in de afgelopen vier jaar is er niemand behalve Zelensky die daar weleens een staatsbezoek brengt en wat in de melk te brokkelen heeft. Je hoort niemand bij talkshows of in podcasts anders dan Zelensky. Dat had beter gekund en gemoeten."