China gaat uit van onze ondergang: 'Ze zien de veranderingen als de terugkeer naar natuurlijke staat der dingen'

China bereidt zich voor op een wereld zonder westerse dominantie. Sterker nog: in Beijing gaat men er al van uit dat dat tijdperk bijna voorbij is. Zodra het gebeurt, staat China klaar om de macht over te nemen. Daarvoor waarschuwt sinoloog Casper Wits, die ziet hoe de Aziatische grootmacht ons in razend tempo voorbijstreeft.

Ondertussen dringt die realiteit volgens Wits maar langzaam door in het Westen. Hier zijn we niet anders gewend dan dat wij de dominante kracht zijn, vertelt hij in WNL Haagse Lobby op NPO Radio 1. "De industriële revolutie heeft de laatste tweehonderd jaar van de geschiedenis bepaald."

"Als we naar andere landen gaan, spreken we daar Engels, omdat Groot-Brittannië die strijd gewonnen heeft en dat later is overgenomen door de Amerikanen. We kunnen ons bijna geen wereld meer voorstellen waarin die eigenlijk hele kleine groep westerse landen niet mondiaal domineert en niet de dominante factoren zijn binnen de Verenigde Naties en economische instituties zoals De Wereldbank. De Chinezen kunnen zich dat wél voorstellen", zegt de China-deskundige.

"Tweehonderd jaar geleden waren zij nog een stuk machtiger dan wij. Zij zien de huidige veranderingen als een terugkeer naar wat eigenlijk de natuurlijke staat der dingen is. Die staat is in hun ogen dat China oppermachtig is. Dat zien zij als een historisch gegeven. In China zien ze heel veel tekenen van de komende neergang van het Westen, zoals zij dat noemen."

Dat beeld heeft onder Chinese leiders echt wortel geschoten, zegt Wits. "Ze kijken bijvoorbeeld wat er in de Verenigde Staten gebeurt, de enorme polarisatie daar."

Het Westen is veel te lang (en nog altijd) naïef geweest over de intenties van China, denkt hij. "We handelen al decennia lang met China zonder echt kritisch na te denken. Wij kennen niet echt industriepolitiek, we denken niet geopolitiek na. We hebben al helemaal niet het gevoel voor geschiedenis wat de Chinezen hebben. Wij strompelen een beetje van incident naar incident, van ophef naar ophef, maar we hebben geen langetermijnvisie: 'Waar komen we vandaan en waar willen we naartoe?'"

Economie van de toekomst

Op het gebied van de economie van de toekomst loopt China inmiddels voor op het Westen. Het beeld dat China alleen een vervuilende industrie kent, klopt volgens hem niet. "Wij denken dat ze niks aan groene industrie doen. Ik hoor ook vaak het Johan Derksen-argument: als wij hier een fabriek sluiten, gaat die naar China, daar geven ze niet om groene industrie. En al was dat zo, nou en?"

Hoe zit het met de positie van China op het wereldtoneel? Luister naar WNL Haagse Lobby. De tekst gaat hieronder verder.

Wits legt uit: "Het gaat er niet om of ze hypocriet zijn of niet. Het gaat er niet om of ze idealistisch zijn of niet. China ziet in dat de economieën van de toekomst zullen drijven op die groene, duurzame technologieën en energieën. Zij willen daar geopolitiek dominant in zijn, om ook ons daarin te kunnen domineren."

Voormalig China-correspondent Anouk Eigenraam knikt instemmend. Volgens haar probeert China met alle macht de toekomst van de industrie te bepalen. "China is het land van staatsgeleid kapitalisme. Er gebeurt daar helemaal niets zonder dat er een lokale of nationale overheid bij betrokken is. Dat geldt voor alle bedrijven."

Ze vindt dat het Westen met gelijke munt moet terugbetalen als het aansluiting wil houden. "Ik vind dat wij hier bedrijven meer mogen steunen die voor ons heel belangrijk zijn, die van cruciaal belang zijn voor ons eigen voortbestaan en onze economie. Waarom zouden we dat niet doen? Tijdens de kredietcrisis in 2008 hebben we ook banken genationaliseerd. Als het erop aankomt, kunnen we dat."

Chinese economie is sterk

Volgens Eigenraam is de Chinese economie sterker dan soms wordt gedacht. "China is een autoritair systeem met een staatsgeleide economie. Die zal niet zo snel klappen. Want wanneer gaat een land nou echt failliet? Kijk eens naar de staatschuld van Amerika. Dat gebeurt niet zo snel. In China is de adem zelfs langer, omdat de staat in de economie zit."

"Natuurlijk hebben ze ook problemen, maar het is gewoon een robuuste economie", vervolgt ze. "Er is ontzettend veel geld in dat land. Er is heel veel spaargeld en de staatsbedrijven zijn megarijk. En ze hebben gewoon heel veel bronnen en grondstoffen. Het is in veel opzichten een heel rijk land, ze hebben heel veel ruimte."

Een eventuele staredown met de bepalende macht in de wereld van dit moment, Amerika, zou China volgens Eigenraam langer volhouden. En niet alleen vanwege de economische capaciteiten. "Ook omdat China nu eenmaal bereid is om offers te brengen. De bevolking weet niet beter."

"In Amerika spreek je van een democratie. Daar klagen de Amerikanen nu al dat het eten zo duur geworden is en dat de inflatie oploopt. Datzelfde gebeurt in Nederland. In China heeft de burger niet zoveel te zeggen. Een Chinees kan wel protesteren (dat doet die waarschijnlijk niet, want dat durft die niet), maar hij heeft er niet zoveel over het beleid te zeggen."

De helft van de Chinezen leeft inmiddels niet meer in armoede, maar volgens Eigenraam leeft een groot deel van hen maar net boven de armoedegrens. Beijing heeft daar maling aan, zegt ze. "De Communistische Partij stopt miljarden in de techsector en doet niet zoveel aan het vergroten van de sociale zekerheid van de gemiddelde Chinees. Dat soort offers kan China brengen, omdat het een staatsgeleid, centraal autoritair systeem is. Dat is het verschil."

Draghi-rapport

Als de Europese Unie tegenwicht wil bieden, moet ze het Draghi-rapport uitvoeren, zegt Wits. In dat rapport schrijft oud-premier van Italië en econoom Mario Draghi dat de Europese Unie snel en grootschalig moet investeren in innovatie, industrie en strategische autonomie om haar concurrentiekracht te behouden. "We moeten investeren in innovatie en in de groene technologieën van de toekomst", vindt ook Wits.

"De energietransitie en de technologieën die daar belangrijk voor zijn, daar moet je op inzetten. De ideeën zijn er al, maar ik maak mij zorgen om de politieke sfeer in Europa. Daar ben ik echt bang voor. De meerderheid van de partijen in Nederland wil juist op de rem trappen bijvoorbeeld als het gaat om de energietransitie."

Hij besluit: "Je kan die energietransitie stom vinden, maar dat betekent wel dat China in de economie van de toekomst dominant zal zijn en wij niet. Dat is onbewust bijna de keuze die de Nederlandse kiezer lijkt te maken."