Staatssecretaris rustig onder noodsignalen overname: 'DigiD is Nederlands en blijft Nederlands'

"DigiD is Nederlands en blijft Nederlands." Dat zegt demissionair staatssecretaris Eddie van Marum van Digitalisering in een reactie op de grote zorgen nu het bedrijf Solvinity, dat onder meer een belangrijke rol speelt bij het gebruik van DigiD, mogelijk wordt overgenomen door een Amerikaans bedrijf.

Het Amerikaanse bedrijf Kyndryl staat op het punt Solvinity over te nemen, meldde de Autoriteit Consument en Markt vrijdag. Critici als softwareontwikkelaar Bert Hubert en GL-PvdA-Kamerlid Barbara Kathmann waarschuwen voor de mogelijke gevolgen. Als Amerikaanse bedrijven bijvoorbeeld Nederlandse data beheren, kunnen zij daarmee Nederland onder druk zetten.

Het kabinet wil mede daarom juist minder afhankelijk zijn van Amerikaanse techbedrijven. Een overname van Solvinity door Kyndryl past niet in dat straatje. Toch maakt Van Marum zich nog geen zorgen. "Paniek is niet een van mijn kernkwaliteiten, daar doe ik niet aan. Ik ben helemaal niet bang", zegt hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1 over de mogelijke overname.

"Wij hebben wet- en regelgeving. Als kritische infrastructuur wordt beheerd door bedrijven, dan zijn daar regels aan verbonden om onze eigen zaken veilig te stellen", zegt Van Marum. De BBB-bewindsman benadrukt dat Solvinity weliswaar een belangrijke rol speelt in de digitale infrastructuur voor DigiD, maar niet in DigiD kan. DigiD is een soort digitaal paspoort voor overheidsinstanties.

Tekst gaat verder onder X.

Demissionair minister Frank Rijkaart (Binnenlandse Zaken, BBB) zei dat een overname "zorgwekkend kan zijn", maar wil die nog niet blokkeren. Van Marum lijkt niet uit te sluiten dat er alsnog een stokje voor de deal wordt gestoken. "Wij zijn aan het kijken wat de juridische, operationele en contractuele implicaties zijn. Het kan dat dit niet doorgaat."

Bovendien is de deal met Kyndryl nog niet beklonken, zegt Van Marum. "Er is een Amerikaanse marktpartij die interesse heeft. Solvinity is nog niet verkocht."

'Dit is echt heel gevaarlijk'

Techexpert Ben van der Burg oogt een stuk minder ontspannen. "Dit is heel eng. Dit is echt heel gevaarlijk en van Nederland verschrikkelijk naïef. Het is zo verschrikkelijk", zegt hij in Goedemorgen Nederland. Volgens hem had de overheid een mogelijke overname al lang van tevoren zien aankomen. "Een Engelse investeringsmaatschappij is eigenaar van Solvinity. Dan weet je: een private equity-partij wil altijd verkocht worden, want ze moeten geld verdienen."

Vrijwel alleen Amerikaanse techpartijen kunnen Solvinity betalen, zegt Van der Burg. "Dan wordt het verkocht aan een Amerikaans bedrijf en staat iedereen op z'n kop: 'Wat, het wordt verkocht?' Dit zag je drie, vier jaar geleden aankomen. Het was zo duidelijk als wat dat dit zou gaan gebeuren."

"DigiD is Nederlands en blijft Nederlands", stelt Van Marum Van der Burg gerust. Maar die boodschap lijkt aan dovemansoren gericht. De techexpert praat verder: "Je moet beseffen: als de overname doorgaat en Trump zegt 'Ik vind Nederland vervelend', dan kan Trump zeggen: 'Een Amerikaans bedrijf mag geen zaken meer doen met Nederland'. Dan kan hij DigiD uitzetten."

Ook data van Nederlandse burgers komt mogelijk in Amerikaanse handen, volgens de Amerikaanse CLOUD-Act, waarschuwt Van der Burg. Dat is een Amerikaanse wet uit 2018 die regelt dat Amerikaanse opsporingsdiensten zoals de FBI toegang kunnen eisen tot gegevens die door Amerikaanse bedrijven worden beheerd. "Trump kan dat beslissen."

'Terug naar de nuance'

Van Marum: "Ik wil toch even terug naar de nuance. Dit is een wat als-verhaal. Er staat een bedrijf in de markt. Er wordt gekeken wat de juridische, financiële, operationele en contractuele consequenties zijn. Als wij denken dat er gevaar in zit, dan hebben wij nog alle mogelijkheden om ertegen op te treden", zegt hij over de mogelijke Amerikaanse overname.

Heeft hij genoeg gereedschap om een overname tegen te gaan? "Daar ga ik wel vanuit. Wij kijken hier goed naar met juridische adviseurs en met mensen die weten wat hier operationeel gebeurt. DigiD is Nederlands en blijft Nederlands. Op dit moment ga ik er inhoudelijk niet op in hoe wij dat doen."

Oud-VVD-minister Rita Verdonk, ook te gast, is kritisch op de communicatie vanuit de overheid over de mogelijke deal, maar: "Ik laat mij heel erg geruststellen door de uitspraak van de staatssecretaris. 'DigiD is Nederlands en blijft Nederlands'. Oké, ik vertrouw deze staatssecretaris." Van der Burg moet zijn frustratie bedwingen: "Als Bert Hubert, Barbara Kathmann en de NCTV niet zo fel zouden waarschuwen, dan zouden we gewoon naïef blijven: 'O, het is nu eenmaal zo'."

Van Marum: "Ik denk dat we wel wat scherper zijn dan Ben denkt. Wij zijn echt wel heel erg gericht op onze eigen soevereiniteit. We zijn in Nederland bezig met onze eigen kritische infrastructuur, we hebben de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) geïntroduceerd. We weten dat er digitaal echt enorm veel moet gebeuren de komende tijd. Ik denk dat er een minister van Digitale Zaken moet komen. We zijn bezig met onze eigen AI, onze eigen cloud. Dit zijn zaken die heel erg belangrijk zijn."

'Meer mogelijkheden'

Volgens Solvinity biedt de overname door Kyndryl overigens juist meer mogelijkheden om te blijven vernieuwen op het gebied van IT-beheer, beveiliging en automatisering. "We zijn ons bewust van de vragen die leven in de markt", stelde Solvinity-topvrouw Daniëlle Schuur eerder deze maand in een verklaring op de website. "Er zal geen impact zijn voor de dienstverlening die wij aan onze klanten leveren. We zijn in goed gesprek met overheden en andere klanten om verdere toelichting te geven op de voorgenomen overname."