Olcay Gulsen vraagt aandacht voor geweld tegen vrouwen: 'Tot mijn zestiende was er nog dagelijks geweld in ons gezin'

Als VN-ambassadeur voor Orange the World vraagt Olcay Gulsen aandacht voor geweld tegen vrouwen. Zelf maakte de tv-persoonlijkheid het van dichtbij mee, vertelt ze op de bank van Goedemorgen Nederland. "Tot mijn zestiende of zeventiende jaar was er nog steeds dagelijks geweld in ons gezin."

Orange the World is de wereldwijde campagne tegen geweld tegen vrouwen en meisjes. Volgens Gulsen is het onderwerp in Nederland hoog op de agenda gekomen na de moord op de zeventienjarige Lisa in augustus in Duivendrecht. Ze was na een avondje stappen op de fiets onderweg naar huis in Abcoude, toen ze door een 22-jarige man om het leven werd gebracht.

"Ik vond het mooi – al is mooi een beetje een raar woord in deze context – dat heel Nederland woedend was", zegt Gulsen over de moord op Lisa. "Iedereen was teleurgesteld. Iedere vrouw kon zich voorstellen dat het haar of haar kinderen kan overkomen. Ik denk dat Lisa daarmee onbedoeld het gezicht is geworden van de campagne die vandaag begint op de dag tegen geweld tegen vrouwen internationaal."

"Het is op zo'n gruwelijke manier gebeurd, dat iedereen er echt klaar mee is", vervolgt Gulsen. "De afgelopen jaren voerde ik campagne voor Orange the World en we hebben nog nooit zoveel aanmeldingen gehad van mensen die wilden helpen. Er zijn dit jaar nog meer gemeenten die hun gebouwen oranje uitlichten. Dus het leeft heel erg. Er is ook woede over het tekortschieten van echte effectieve wet- en regelgeving in Nederland."

Orange the World

Tijdens Orange the World kleuren verschillende gebouwen oranje, zoals de Vrije Universiteit Amsterdam. In het verleden kleurde ook de Erasmusbrug in Rotterdam geheel oranje. "Oranje staat voor de kleur van hoop. De kleur van een nieuwe dag, als de zon opkomt", legt Gulsen uit. "We hopen dat we met deze campagne het geweld tegen vrouwen echt de wereld uitkrijgen."

"Dat lijkt extreem idealistisch, maar er zijn heel veel andere Europese landen, zoals Spanje, waar effectieve wet- en regelgeving wel degelijk leidt tot het verminderen van huiselijk geweld en vrouwen die vermoord worden, puur omdat ze een vrouw zijn. In Nederland is er nog heel veel werk aan de winkel."

Tekst gaat verder onder X.

Nog te vaak wordt huiselijk geweld gezien als een probleem van achter de voordeur, zegt Gulsen. Langzaam verandert dat. "Je voelt gewoon dat heel veel mensen willen meewerken en dat we eindelijk zien dat het geen privéprobleem is, geen persoonlijk ongeval, geen familiedrama, maar een fundamenteel maatschappelijk probleem. Eén op de drie vrouwen in Nederland krijgt te maken met geweld, seksueel of fysiek. Dat zijn extreme getallen, getallen die we niet mogen accepteren als samenleving."

In Winschoten wordt vandaag het eerste monument tegen seksueel geweld onthuld. "Als ik daar sta ben ik wel extreem verdrietig dat we een meisje als Lisa niet hebben kunnen redden. Dat is het gevoel."

'Extreem geweld' in eigen gezin

Gulsen, succesvol ondernemer, kan helaas meepraten over huiselijk geweld. "Als ik naar mijn persoonlijke verhaal kijk, is dit ieder jaar een belangrijke periode, waarin we zestien dagen activistisch zijn voor vrouwen zoals mijn moeder. Zij heeft meer dan twintig jaar te maken gehad met extreem geweld en daardoor zijn ook haar kinderen met extreem geweld opgegroeid, met alle gevolgen van dien. Dat is mijn drijfveer. Ik wil dat geen enkel kind in Nederland opgroeit onder diezelfde omstandigheden. Je hebt er je hele leven mee te dealen."

Het geweld in het gezin van Gulsen, gepleegd door haar vader, kon jarenlang plaatsvinden. "Vanaf mijn geboorte tot diep in mijn tienerjaren. Ik denk dat ik zestien of zeventien jaar was en dat er nog steeds dagelijks geweld was, van steekpartijen tot het huis in brand steken. Heel extreem. Er was een heel falend zorgsysteem en een falend systeem als het gaat om daderaanpak."

Op school werd ze niet geholpen. "Ik bezoek nu ook regelmatig scholen als het gaat over preventie en educatie. Dan zie je dat leraren nu echt wel opgeleid zijn om dingen te herkennen. Ik ben ook teruggegaan naar mijn eigen school en zei tegen mijn oude meester: 'Waarom hielp je mij niet? Waarom keek je weg?' Hij zei: 'Het was een andere tijd. Wij werden gemanaged om privéproblemen los te laten. Wij waren er alleen om te zorgen dat je als scholier zoveel mogelijk goede educatie kreeg'."

"Dat hele sociaalmaatschappelijke deel, daar mocht hij zich niet mee bemoeien. Dat is de grote taboesfeer waar huiselijk geweld in zit. Mensen zeggen: het is een privéprobleem van dat gezin", vertelt Gulsen, die zich in die jaren "onzichtbaar" voelde. "Later, toen ik in gesprek ging met slachtoffers, bleek dat eigenlijk de rode draad."

Ze legt uit: "Slachtoffers gaan jaren gebukt onder schaamte en er is weinig oog voor ze. Misschien is dat oog er wel, maar het blijft heel moeilijk om tegen iemand te zeggen: 'Ik zie dat er iets met je aan de hand is, kan ik je ergens mee helpen?' Hoe simpel het ook klinkt, dat kan echt een deel van de oplossing zijn als we op elkaar gaan letten. Dat is mijn oproep: 'veilig overal' heeft te maken met burgers, niet alleen met overheden, waarvan wij – wat ze ook echt moeten doen – heel duidelijke regelgeving verwachten omtrent huiselijk geweld."

'Kan ook je Nederlandse buurvrouw zijn'

Op de vraag waarom haar moeder niet bij haar vader wegging, zegt Gulsen: "Dit is denk ik het eerste stigma dat een slachtoffer toegeworpen krijgt. Het is misschien een economische afhankelijkheid. Mijn moeder had zes kinderen, was een moeder die thuisbleef en had geen inkomen. Er was ook een cultureel verschil. Ze is uitgehuwelijkt op haar veertiende en in haar cultuur verliet je je man niet."

"Dit is een specifiek voorbeeld van mijn moeder met een migrantenafkomst, maar huiselijk geweld en femicide kent geen ras of klas", zegt Gulsen tot slot. "Het kan ook de Nederlandse buurvrouw zijn, die geen andere woning kan krijgen. Als je weet dat we één miljoen woningen tekortkomen, weet je ook hoeveel vrouwen verplicht met de dader in één huis wonen, omdat ze geen eigen huis kunnen krijgen of het niet kunnen betalen. We hebben in Nederland te maken met extreme problematiek, die nog steeds niet wordt opgelost."