Een relatie met AI, onschuldig of gevaarlijk? 'Het enige wat AI doet, is bevestiging geven'

Een man die een relatie heeft met een AI-bot en daar dolblij mee is. Prima? Zorgwekkend? Of nou eenmaal de nieuwe realiteit? In WNL op Zondag buigen experts zich over de steeds prominentere rol die AI inneemt in het dagelijkse leven van veel mensen.

Directe aanleiding is de nieuwe non-fictieserie AI Love van Omroep Human, waarin mensen worden gevolgd die een diepe emotionele band onderhouden met kunstmatige intelligentie. Zo ook Jacob, die een relatie heeft met een AI-taalmodel dat hij Aiva noemt.

Neurobioloog Brankele Frank legt uit waarom AI-relaties psychologisch kunnen werken. "Onze hersenen zijn makkelijk om de tuin te leiden," zegt ze in WNL Op Zondag. "Waar wij heel erg van houden, is bevestiging, want dat is veiligheid. We zijn sociale dieren en zoeken naar manieren om ons niet te laten uitsluiten door de groep. Het enige wat zo'n AI-machine doet, is bevestiging geven."

"Daardoor denkt je brein dat je inderdaad heel goed en leuk bent. Daarmee maak je dezelfde stoffen aan die je vertrouwen en rust geven en een gevoel van veiligheid en kan dus uiteindelijk ook ook een gevoel van liefde ontstaan. Ook al weet je dat het geen levend wezen is, kan je er nog steeds dezelfde gevoelens voor krijgen."

Tekst gaat verder onder X.

Techinvesteerder Eva de Mol vindt een relatie met een AI-bot "best gevaarlijk". "Op het moment dat je hier echt op gaat vertrouwen, kan je een heel vertekend beeld van jezelf krijgen", zegt ze. Toch ziet De Mol ook grote voordelen van kunstmatige intelligentie en dan met name in het bedrijfsleven. Ze wijst op China, waar bedrijven volgens haar al voor 85 procent AI gebruiken. In Nederland ligt dat op zo'n 50 procent. "Als je alleen al kijkt naar AI in de zorg, zie je dat dermatologen nu veel sneller plekjes kunnen ontdekken, wat ze niet met het menselijk oog zouden kunnen doen."

In de klimaatsector ziet De Mol eveneens kansen. "In de klimaattransitie hebben we bijvoorbeeld in een bedrijf geïnvesteerd dat bosbranden kan voorkomen door satellietdata van bomen te analyseren met AI, op extreme snelheid. Er zijn echt een heleboel goede used cases." Maar, waarschuwt ze, er kan veel misgaan. "Uiteindelijk heeft iemand eigen verantwoordelijkheid en is AI geen mens. Je moet dus zelf bepaalde beslissingen blijven maken en de bron blijven checken." Ze pleit voor meer voorlichting in plaats van strenge regelgeving.

Brandbrief

De discussie vindt plaats kort na een brandbrief van Nederlandse media aan informateur Sybrand Buma, waarin grote techbedrijven worden beschreven als een ernstige bedreiging voor de democratie en informatievoorziening in Nederland. De Mol denkt dat een en ander te laat komt. "De adoptie is al zó groot. Ik denk dat je veel meer moet inzetten op goede educatie vanaf jonge leeftijd. Natuurlijk is nepnieuws en fakenieuws een van de grootste problemen van deze tijd, maar dat was ook al zo voordat AI er was."

Volgens haar moet technologie juist worden ingezet om nepnieuws te herkennen. "En moet in het media-imperium niet vooral worden gekeken hoe we nep van echt kunnen onderscheiden, in plaats van heel de tijd te wachten en te wijzen naar bepaalde regelgeving?"

Veiligheidsexpert Rob de Wijk is het niet met haar eens. Hij denkt niet dat mensen zelf in staat zijn om AI-fouten goed te herkennen. "Ik denk dat je dat echt nooit kunt zien, als gemiddelde Nederlander. Ik gebruik AI regelmatig. Ik mag van mezelf veronderstellen dat ik een aantal dingen wel weet binnen mijn vakgebied. Ik check dingen, maar het is echt heel erg lastig om te controleren of iets goed is of niet. Als je niet zo goed bent ingevoerd, gaat dat dus helemaal niet."

Voordelen en beperkingen

Ook journalist Martin Visser van De Telegraaf, de krant ondertekende ook de brandbrief, gebruikt AI. "Zeker," zegt hij. "Het wordt ook aangemoedigd, maar tegelijkertijd wordt vanuit de hoofdredactie ook aangegeven wat de grenzen zijn. Een stuk tikken doe je zelf. Je moet terughoudend zijn in wat je AI voert en leert, zeker met stukken waar ook auteursrecht op zit."

Visser ziet veel voordelen, maar ook duidelijke beperkingen. "Ik gebruik het ongelofelijk veel, vooral in verkiezingstijd heb ik alle verkiezingsprogramma's zelf geüpload en laten analyseren. Ik schrik de laatste tijd wel van de hoeveelheid fouten. Ik ben ongelofelijk fan, maar ik ben nu het zo snel is gegaan vooral heel benieuwd naar de volgende stap."

De Mol vindt dat één aspect in het AI-debat vaak over het hoofd wordt gezien. "Waarom maakt een mens altijd betere keuzes dan een machine?" vraagt ze zich af. Ze wijst op het gebruik van avatars bij sollicitaties. "Mensen die een baan zoeken en een interview hebben met een avatar tevredener zijn dan een interview met een echt persoon uit het bedrijf. De avatar is veel minder biased, maakt het niet uit of je een vrouw of een man bent en welke achternaam je hebt, en stelt vooral analytische vragen."

Neurobioloog Frank vraagt zich vooral af of de maatschappij als geheel beter wordt van massale AI-inzet. "Wat we juist missen, is de verbinding met elkaar. Mensen worden alleen maar eenzamer, depressiever en hebben meer mentale problemen. Dat gaan we niet oplossen door alleen nog maar met computers te praten." De Mol reageert instemmend. "Ik ben het helemaal eens met Brankele, dat wanneer we allemaal een avatar krijgen als beste vriend of vriendin dat geen wereld is waarin we willen leven."