Jetten moet naar rechts kijken, maar wat als dat niet lukt? 'Dan heeft de VVD wat uit te leggen'
Volgens hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans moet D66-leider Rob Jetten eerst focussen op het formeren van een centrumrechtse coalitie. Als reden noemt hij de VVD, die een centrumlinkse coalitie met GroenLinks-PvdA uitsluit. Oud-VVD-minister Edith Schippers sluit zich in WNL Op Zondag bij de uitspraak van Voermans aan. "Ze zijn daar heel helder over geweest."
Vrijdag bracht het ANP naar buiten dat D66 niet meer in te halen is qua stemmen en de verkiezingen heeft gewonnen. De volgende taak voor Jetten is dat hij met het formatieproces aan de slag gaat. "Geen paniekvoetbal", geeft Voermans een tip mee. "Kom na kerst pas met een kabinet en maak qua verkenner een goede keuze. Laat iedereen daar zijn wensen neerleggen. Luister daar goed naar en ga het proces rustig in."
'VVD moet centrumrechts nu wel vasthouden'
Hij denkt dat de VVD mogelijk alsnog in zee gaat met een centrumlinks kabinet, mét GroenLinks-PvdA, mocht een kabinet over rechts onmogelijk blijken. "Nederland is een compromissenland, er komt altijd iets anders uit dan de kiezer wil. Als je rood, groen, blauw en geel kiest, gooi je alles bij elkaar en krijg je bruin. Maar niemand heeft voor bruin gekozen."
Daarom is voorzichtigheid geboden "en moet je keuzes goed kunnen uitleggen", aldus Voermans. "De VVD moet een centrumrechtse coalitie nu wel vasthouden, ze zijn daar zo uitgesproken over. Dat moet het eerste zijn dat wordt onderzocht. Als dat echt niet lukt, dan heb je als VVD iets uit te leggen, maar dat is niet onmogelijk."
“Nederland is een compromissenland, er komt altijd iets anders uit dan de kiezer wil.”
Schippers sluit zich daarbij aan. "Ik heb na mijn laatste contact helemaal geen indicatie dat ze daar anders naar kijken. Het allerbelangrijkste vind ik het landsbelang, dat je daadwerkelijk een programma met elkaar afspreekt waar je Nederland mee vooruithelpt. Als dat in een poging over rechts niet lukt, dan heb je een nieuwe situatie waarin je moet kijken hoe het dan weer verder gaat."
'Niet veel tijd verspillen aan informateur'
Sterk investeren op de menselijke kant is noodzakelijk voor een soepel formatieproces, bepleit hoogleraar Voermans. "Je moet niet al te veel tijd aan de informateur verspillen, kijk of je direct al een paar dingen hebt waar je uit kunt komen. En hoe ga je om met de pijnpunten? Er moeten grote, controversiële beslissingen worden genomen. Het is de vraag hoe je dat samen doet en hoe je elkaar kunt vinden. Als je dan afspraken hebt, wordt het leven veel gemakkelijker bij het formeren. Dan kun je snel de details aanpakken."
Luister deze uitzending van WNL Op Zondag hier terug als podcast:
De hoogleraar uit kritiek op de gang van zaken in het kabinet-Schoof. "Je moet nooit met zijn vieren in het schuttersputje gaan zitten en dat elke partij zegt: dit is mijn deel van het regeerakkoord. Waardoor over elk onderwerp werd gevochten. Ze moeten ervoor zorgen dat dat niet gebeurt."
Gemeenteraadsverkiezingen
In maart staan de gemeenteraadsverkiezingen op het programma. Staat dat het mogelijke formatieproces in de weg? "Het is een hobbel", is Voermans eerlijk. "Als het formatieproces maar niet wil lukken en we zitten in januari en februari, dan komt 18 maart steeds dichterbij."
Hij vervolgt: "Dat is een politiek moment en dan kijken partijen of ze niet te veel in het formatieproces hebben weggegeven. Dan ben je namelijk het haasje bij de gemeenteraadsverkiezingen." Hij hoopt daarom dat eind januari of begin februari een kabinet op het bordes staat.