Explosiegolf teistert Nederland: 'Jongens van 16 plegen aanslag voor een paar honderd euro'
De explosiegolf in Nederland houdt maar niet op. De politie registreerde dit jaar al ruim duizend aanslagen met zwaar vuurwerk. Volgens politieman Jos van der Stap is er sprake van een verontrustende trend: steeds jongere daders, die vaak niet eens weten waarom ze het doen.
"Tot 1 september hadden we al 935 aanslagen, tegenover 849 vorig jaar", zegt Van der Stap in Stand van Nederland: Wereld op Scherp. "Dus het stijgt nog steeds. Waar het eerst om crimineel geweld ging, zie je nu dat het zich uitbreidt naar allerlei andere conflicten: relationeel, zakelijk, noem maar op. Dan bestellen mensen gewoon een aanslag."
Volgens Van der Stap worden jonge uitvoerders vaak via sociale media geronseld. "Ze krijgen een opdracht: ga daarheen, plaats het explosief en film het. Voor een paar honderd euro. Die jongens weten vaak helemaal niet waarom ze het doen."
Jong, beïnvloedbaar en verleid door snel geld
Criminoloog Sheila Adjiembaks onderzoekt wie die jonge daders zijn en wat hen drijft. "Je hebt de opdrachtgever, de makelaar en de uitvoerder", legt ze uit. "Die laatste, meestal jongens tussen de 14 en 20 jaar, zijn het laaghangend fruit. Zij worden het makkelijkst gepakt."
Volgens Adjiembaks is het beeld dat deze jonge daders zelf uitgebuit worden maar deels waar. "Juridisch kan er sprake zijn van uitbuiting, maar de jongens zelf zien dat niet zo. Ze willen lef tonen, erbij horen. Soms hebben ze weinig perspectief, soms doen ze het juist terwijl ze op school goed meekomen en verleid worden door het snelle geld. Dat puberbrein speelt ook een grote rol."
Van der Stap ziet dat gebrek aan empathie bij de jonge daders in de praktijk gebeuren. "Het zijn vaak jongens die al eerder met de politie in aanraking zijn geweest. Ze hebben weinig oog voor wat ze anderen aandoen. Dat heeft te maken met opvoeding en de omgeving waarin ze opgroeien."
'We moeten een lange adem hebben'
Adjiembaks pleit voor meer herstelgerichte oplossingen. "In plaats van alleen maar te roepen om zwaardere straffen, zoals je in de politiek vaak hoort, moeten we kijken hoe we dit met elkaar kunnen oplossen."
Ondertussen probeert de politie de golf van aanslagen in te dammen. "De toestroom van die cobra’s is belangrijk om aan te pakken", zegt Van der Stap. "Maar ook de uitvoerders. Het lijkt een onuitputtelijke bron van jonge gasten die al eens met de politie in aanraking zijn geweest, beïnvloedbaar zijn en makkelijk dingen doen. Het zijn er gewoon heel veel. We hebben er 215 aangehouden, maar elke keer kunnen die ronselaars weer nieuwe jongens vinden."
Samen met gemeenten en jongerenwerk stelt de politie de aanpak steeds bij, in de hoop uiteindelijk resultaat te halen. Van der Stap: "We moeten gewoon een lange adem hebben, want het is een behoorlijk probleem."
Wie zijn de jongeren die in Nederland aanslagen plegen met explosieven? In de nieuwste aflevering van Stand van Nederland: Wereld op Scherp kijken we wat deze daders drijft. Wie geeft ze die opdracht en beseffen ze eigenlijk wel wat de gevolgen zijn? Kijk de aflevering van Stand van Nederland: Wereld op Scherp nu terug op NPO Start.